Та хэрэв Хятадын умарт нутгийн Шинжаны уйгурын єєртєє засах район, Євєр монголын єєртєє засах район зэрэг газраар явах юм бол єргєн уудам хєдєє нутгийн тал хєндийд жигдрэн жагссан дун цагаан шон дээр зоосон бvргэдийн жигvvр мэт далбаатай сэнс нvvд хєх огтаргуйн хєвєн цагаан vvлтэй мєчєєрхєн эргэлдэх нь vнэнхvv vзэсгэлэнтэй харагдана. Энэ бол орон нутагт єргєнєєр ашиглагдаж байгаа салхины эрчим хvчээр цахилгаан vvсгэгч тєхєєрємж юм. Ази тивын эх газрын зvvн ємнє, номхон далайн баруун эргэд байралж байгаа Хятад улсын салхины эрчим хvчний эх сурвалжын нийт нєєц нь жил тутам тэрбум 600 сая КВТ-д хvрч байдаг. Хятадын зvvн хойт, умарт нутаг болон баруун хойтын тал нутаг юм уу говь хєдєє жич зvvн ємнєдийн тэнгэсийн эрэг дагуугын арал олтригтоо салхины эрчим хvч нь нэн ч илvv юм.

    Салхины эрчим хvч бол нєєц ихтэй,ашиглахад дєхєм, бохиргvй зэрэг сайн талтай юм.Ажилч хєдєлмєрч мэргэн ухаантай Хятадчууд бvvр дээр vеэсээ салхины хvчийг ашигласаар иржээ. 1700 гаруй жилийн тэртээ Хятадчууд усны хvчийг ашиглан модоор хийсэн салхин хvрдыг аж амьдралдаа vйлчлvvлхийг мэдсэн байна. Зарим алс хол нутгийн хєдєє тосгоныхон одоо ч гэсэн балар эртний ийм салхин хvрдээ хэргэлж байгаа нь тvvхийн гэрч болов. Цаг эрэн хєгжхийн хирээр, одоо Хятадчууд салхины хvчийг ус татах,цахилгаан гаргах, аялалд туслах зэрэг олон талд єргєнєєр ашиглаж байна.

    Ус татхад ашиглаж байгаа талаар нь хэлхэд, 20-р зууны 70-аад оны сvvлчээс Хятадын салхины хvчээр ус татах мэргэжил нэлээд тvргэн хєгжсєн байна.Одоо Хятад улсад салхины хvчээр ус татах хоёр адил бус хэлбэр маягын цогцолбор ажилж байна. Нэг нь, ус татах хэмжээгээр бага боловч урсгалын хvч ихтэй цогцолбор болно. Yvнийг голцуу хєрсєн дээрх усны эх сурвалж элбэгтэй тэнгэс дагуугийн болон арал олтригтой газрынхан ашиглаж, ил усыг татан, далайн уснаас давс боловсруулж, усны гаралтыг нэмэгдvvлж байгаа зэрэг болно. Нєгєє нь, ус татах хэмжээгээр их боловч урсгалын хэмжээ багатай цогцолбор болно. Yvнийг голцуу Хятадын умарт нугийн хєрсєн доорх усны эх сурвалж элбэгтэй газрынхан ашиглаж, хvн малын уух ус,тариан газрыг услах, нутаг бэлчээрийг сайжруулхад vйлчлvvлж байна. Дизель иддэг цогцолбороор ус татахтай зэрэгцvvлбэл, салхины хvчээр ус татах нь єртєг багатай, бохиртолгvй, эдын засаг, нийгмийн vр єгєєж нь тvvнээсээ хол сайн байгаа юм.

    Салхины эрчим хvч нь цахилгаан гаргах талаар нэн их vvрэг роль гvйцэтгэж байна.20-р зууны 80-аад оноос одоо болтол Хятад улс адил бус хэлбэр маягтай,адил бус хvч чадалтай салхины хvчээр цахилгаан vvсгэх 100 груй тєрєл зvйлийн цогцолбор судлан vйлдсэнээр сахин хvчний механик хэрэгсэлийн аж vйлдвэр анх алхам бvрэлдээд байна. Одоо Хятад улст салхины хvчийг ашиглаж байгаа талаар голцуу ийм хоёр зvйлийн байдал харагдаж байна. Нэг нь,хил хязгаарын газар нутагт дэлгэрvvлэн ашиглаж байгаа 100 КВТ чадалтай жижиг оврын цахилгаан vvсгэх цогцолбор болно. Энэ нь орон нутгийн малчин тариачин айл єрхийн гэрэлтvvлэг,  радио зурагт хvлээн авах зэрэг амьдарлын шаардалгийг хангаж байна. Нєгєє нь, 200 КВТ-аас давсан их хvчтэй том оврын цахилгаан гаргах цогцолбор болно. Yvнийг голцуу хvн ардын тєвлєрєн суусан газар нутагт ашиглаж байна. Хятадын баруун хойт нутгийн ШУЄЗР-ны Да Бань чэн хот, ЄМЄЗР-ны тєв Хєх-хот болон зvvн ємнєєд нутгийн Гvан дvн мужын зарим газар нутагт дунд,том оврын салхины хvчээр цахилгаан гаргах цогцолбороор бvрэлдсэн цахилгаан гаргах тоног тєхєєрєтжvvд ажилж байна. Эдгээр цахилгаан vvсгэгч тоног тєхєєрємжvvд нь орон нутгийн аж vйлдвэрлэл амьдарлын цахилгаан дутагдсан байдлыг vр ашигтай зохицуулсан байна.

    Хятадын буйд хязгаар нутагт салхины хvчээр цахилгаан гаргадаг жижиг оврын цогцолборыг дэлгэрvvлэн ашиглаж байгаа явдлыг онцлон тэмдэглvvштэй юм. Салхины эрчим хvч ихтэй Євєр монгол, Хєхнуур муж, ШУЄЗР-ы хил хязгаарын тариалах малжих газар нутагт цахилгаан гаргадаг жижиг оврын цогцолборыг єргєн хэмжээгээр ашиглаж байна. Эдгээр газар нутагт цахилгаантай болсоноор тариачин малчид хэрэлтэн асах чийдэн, vзэж сонирхох радио зурагтаа аятай цагтаа ажиллуулж, ажил амьдрал нь улмаар єєдлєн дэвжиж байна.

    Эх сурвалжын мэдээнд тэмдгэлснээр, Хятад улсын цахилгаан гаргадаг жижиг оврын цогцолборыг жил тутамд vйлдвэрлэж байгаа хэмжээ, 10 мянгаас давж,дотоодынхоо эрэлт хэрэгчээг хангаж байгаа тєдийгvй бас гадаадад экспортоор гаргаж байна. Дани, Америк зэрэг салхины хvчийг ашиглан цахилгаан гаргах талаар хєгжсєн тэргvvний улс орнуудтай зэрэгцvvлбэл, Хятадын цахилгаан гаргах том оврын цогцолборыг судлан vйлдэх тvвшин дор байгаа болхоор зарим бvтээгдvvнийг импортоор оруулах шаардлагатай байна. Шинжлэх ухаан техник мэрэгжил хєгжхийн хирээр салхины хvчийг Хятад улс лавтай явах тутмаа єргєнєєр ашиглах болно гэдэгт итгэж байна.