Хятадын баруун ємнєд нутгийн Гуан сигийн Чжуан Yндэстний Єєртєє Засах Районы На по сяньд Чжуан vндэстний нэг салбар болох Хар дээлт Чжуанчууд vе улиран оршин амьдарсаар ирсэн байна. Тэд жилийн дєрвєн улиралд эрэгтэй эмэгтэй, хєгшин залуу, хvvхэд багачуул гэж ялгалгvй бvр хар єнгєтэй хувцас ємсдєг болохоор иймэрхvv нэр олсон ажээ.

    На по сяний зvvн хойд нутгийн хэдэн арван тосгонд тархан сууж байгаа Хар дээлт Чжуанчууд нь єнєє 50 мянга гаруй хvн амтай бєгєєд тэд бол хятадын vндэстний цєєнхийн нэг болох Чжуан vндэстний доторхи нэлээд євєрмєц онцлог бvхий бvрэлдэхvvн хэсэг юм. Тэд олон жилийн турш дэлхий нийтээс тусгарлагдсан байдалд аж тєрєн амьдарсаар ирсэн бєгєєд хувцас ємєсгєл, хэрлэх ёс, хоол ундаа зэрэг талаарх єнє эртний зан зоршилоо хэвээр уламжлан хадгалсаар иржээ.

    Хар дээлт Чжуан эрэгтэйчvvд нь их тєлєв голоороо хос энгэртэй хантааз, єргєн шурхнагтай ємд ємєсч, тологойгоо хар алчуураар ороож, улаан дабуу буюу улаан хэмэхрлэгийн бvс бvслэж, гай барчдаас зайлуулахыг бэлэгшээдэг бол, Бvсгvйчvvд нь баруун талдаа энгэртэй уужим хантаазныхаа дэгvvр бие барьсан богино хантааз давхарлан, доор биендээ єргєн шурхнагтай ємд, хар дабуугаар хийсэн юбка ємсч, тологойдоо гурвалжлан эвхэж чимгэлсэн хар дабууны том алчуур зvvдэг байна.

    Эрэгтэйчvvдийнхийг бодвол бvсгvйчvvдийнх нь хувцас ємсгєл нь гоёлог байдаг юм. Хар дээлт Чжуан бvсгvйчvvдийн хувцасны заам зэрэг нь бvр улаан буюу шар єнгийн хєвєєтэй бєгєєд тологойн алчуур дээр нь ногоон торгон утасаар урлаж оёсон гурвалжин чимэглэлтэй байдаг билээ. Yvнээс гадна тэд бас мєнгєн гоёлын зvйлсийг чимэг болгон зvvдэг байна.

    Хар дээлт Чжуанчуудын тухай ийм нэгэн домог байдаг: Аль эрт 1300 гаруй жилийн тэртээ, дайн дажины хєл vймээнээс зайлахын тєлєє Чжуанчуудын нэг хэсэг нь єнєєгийн На по сяний газар ирж атар хагалбарлан тариа тарьж амар тайван аж тєрєн суужээ. Гэвч удалгvй харийн тvрэмгийлэлд учирсанд тэр хэсэг Чжуанчуудын ахлагч нь олноо дагуулан эсэргvvцэн дулалдсан боловч, дайсны хvчин харьцлашгvй их байсны улмаас шарх олж ухарсаар гvн ууланд орсон байлаа.

    Yдэш болоход ахлагч нь сахиулсны удирдамжаар шимэлдэг хэмээх нэг зvйлийн хээрийн ургамалын шvvсээр шархаа эмчилэн тvргэн эдгээсэн гэж зvvдэлсэн гэнэ. Тэгээд сэрьж туршиж vзсэнд шарх нь нээрэн маш тvргэн анаж ялааршсан байжээ. Ингээд ахлагч нь гар доорхи хvмvvсээрээ шимэлдэг тvvлгэж, тvvнийхээ шvvсээр нь дабуу будаж хувцас хийсан ажээ. Тэд дахиж байлдаанд орохдоо євч бие хар хувцас ємсєн, сахиулсан оршсон мэт эрэлхэглэн байлдсанд тvрэмгийлэн ирсэн харийн дайсан ялагдаж жугтаасан гэнэ. Тэр vеэс эхэлж тэр хэсэг Чжуанчууд хар бнгийг дээдлэн эрхэмлэх уламжлалтай болсон гэлцдэг байна.
Хар дээлт Чжуан охин Хуан Чунь янь хэлэхдээ, бидний оршин сууж бий нутгуудын зонхилох нь нэлээд єндєрлєг газар байдаг бєгєєд уулны чулуу, шавар шороо нь бvр хар єнгєтэй байдаг юм. Цагаан сарын vеэр хvмvvс хар єнгєтэй самар, хар єнгєтэй нарийн боб, рхар єнгєтэй дутарга иддэг юм гэжээ.

    Хар дээлт Чжуанчууд одоог хvртэл vндэстэн угсаатныхаа дотор гэрлэх ёсыг чанга мєрдєж байгаа боловч ойр тєрлийн хоорондоо гэрлэх явдлыг хатуу хориглодог байна. Насанд хvрсэн охид хєвvvд нь тосгоноосоо хайртай ханиа сонгож гэр бvл бололцдог. Жил болгоны хавар цэцэг дэлгэрэх vеэр Хар дээлт Чжуан хєвvvд охид дууны наадамд оролцож, дуу хоолой авьяс чадвараа сохихын зэрэгцээ бас заяаны ханиа сонгодог байна. Тэдний дуулдаг дууны олонхи нь тухайн цаг vеийн байдалд vндэслэн зохиож дуулдаг харилцаа дуунууд байдаг юм.

    Хар дээлт Чжуан охин Ян Дин янь хэлэхдээ, харилцаа дуу дуулахдаа хєвvvд охид тус тусдаа нэг тал болдог юм. Харилцаа дуу дуулах явцад хєвvvд охидын аль алин нь ч бvр сэтгэл тавин хичээж сонсдог. Єєрийн дурласан охиныхоо дууг залуу хvv сайн тогтоон цээжилж авдаг байна. Хэрэв тэр охинд аргагvй хайртай сэтгэлтэй болсон бол жижиг чидэнгийн гэрлийг тvvний бие дээр тусган охинтой болзон уулзэж хайр сэтгэлээ илтгэдэг юм гэлээ.

    Хар дээлт Чжуанчууд сайн дураасаа амраг хос бололцдог боловч гэрлэх vедээ заавал аав ээжийнхээ зєвшєєрлийг авсан байх хэрэгтэй байдаг бєгєєд ураг тогтох ёслол зэрэг олон зvйлийн зан vйлийн холбогдох арга хэмжээ зохион явуулдаг ажээ.

    Хар дээлт Чжуанчуудын зонхилох нь уулан нутагт аж тєрєн суудаг бєгєєд тэдний оршин суугаа нутгийн уулны бэлээр єндєр нам модон байшин олон байдаг билээ. На по сяньд олон жил амьдарч байгаа Дэн Руй бинь хэлэхдээ, Хар дээлт Чжуанчуудын орон сууцны байшин нь бvр чулуун суурььай модон байшин юм. Иймэрхvv байшин нь болоктой, хvн дуудах, мэдээ уламжлахдаа бvр болок дээрээсээ ярилцдаг юм гэжээ.