Хятадын ардын уламжлалт гар урлалын нэгэн тєрєл болох давуу хvvхэлдэйн урлаг уламжлал тасрах гээд хvний сэтгэл тvгшvvлж байна. Гэвч тvvнийг уламжлан мандуулж шинэ цашийн урсгалд хєлжvvлэн баталгаажуулахын тєлєє чармайж бий хариуцлагатай хvмvvс ч бас байх юм. Тvvний нэгэн нь хатагтай Цvй Шинь юм.

    Энэ хvн бага нялх насандаа євчин зовлонгоос болж хєл нь зэмдэг болсон хvн юм. Тэрээр Хятадын эртний хааны ордоны шийвэгчин хvvхэн, настай хvний дvр, єрнєдийн бvсгvй сахиулсан винасын зэрэг дvрээр бvтээсэн хvvхэлдэй оёж суудаг юм байна.

    Хятадын давуу хvvхэлдийн vйл бараг эртний Тан улсын vед буюу эдvгээгээс бараг мянга гаруй жилийн ємнє vvсч бий болсон гэдэг. Гэтэл тэр нь аль эрт уламжлал тасарчээ. Одоо бидэнд олдож харагдаж байгаа давуу хvvхэлдэйг єнгєрєгч зууны тавиад оны vед гар урлалын том мастер Хэ Жин Аньхэмээх бvсгvй судлан сэргээсэн юм. Цvй Шинь бол Хэ Жин Ань урлагчны шавь нь юм.

    Давуу хvvхэлдэй гэдэг нь Ша Ша торго дурдан мэт матераилаар хийсэн уран дvрсийг хэлж байгаа юм. Давуу хvvхэлдэй нь шуумал, уран зураг, уямал, будмал, мод, тємрийн дархны олон янзын техникийг нэгтгэн ашигласан байдаг юм. Тvvнд Цайр утсаар яс хийж, хєвєн мяндсаар махбодыг хийж, Шо Шагаар арс гэх буюу єнгєлж, мяндсан утсаар хэзэг vсийг хийж бvтээдэг юм байна. Тэгээд тvvнээ Хятадын євєрмєц бvтээгдэхvvн болох торго дурданы зvйлээр хувцаслаад очиг сугалдаг тул хєнгєн авсархан, хээнцэр цэмцгэр, амьдлаг цовоолог бєгєєд vндэстний хурц тод онцлогтой болдог юм.

    Харахад 10-аас 40-єєд см єндєр жижигхэн юм хирнээ бvгдийг гараар бvтээж, эхэлж гар дvрээд урлаж дуустал бараг сар гаруйн цаг хугацаа ордог нарийн ажил юм байна. Нэг жижиг хvvхэлдэйн гарын арван хурааг гэхэд л гурав дєрвєн хоногийн хугацаа хэрэглэгдэг болохоор тvvнд vлэмж их ур чадвар, уйгагvй хєдєлмєр шаарддагддаг юм байна.

    Цvй Шинь 1956 онд тєрсєн бєгєєд хар багаасаа уран зурагт авьяаслаг хvvхэд байсан болохоор эцэг нь тvvнийг уран зургийн курст єгч сургаж байжээ. Дунд сургуулиа тєгсєх vед багш нь тvvнийг Бээжингийн давуу хvvхэлдэйн vйлдвэрт танилцуулж єгчээ. Энэ vйлдэрт ажлын нарийн хуваиртай байж, нэг хvvхэлдэйг хийж бvтээхэд хэдэн арван хvний гар дамждаг юм байжээ. Тэгэхлээр нэг ажилчин нь нэг насандаа нэг хvvхэлдэйний нэг л хэсгийг хйиж чаддаг юм байжээ.

    Цvй Шинь vvнийг хараад аль нэгэн єдєр єєрєє бvхэл бvтэн хvvхэлдэй хийх гэж дотроо хvсэл дєрєгджээ. Тэрээр 4 жил гаруй шавь ажилчнаар ажиллаж сурч байгаад анхныхаа давуу хvvхэлдэй болох "сар сvжиглэсэн уянга" хэмээх бvтээлээ хийж гаргалаа. Энэ бvтээлдээ Хятадын эртний vлгэр томогт гардаг Дио Чань хэмээх гоё хvvхний сарны дор хєгжим тоглож бий байдлыг харуулж, удны навчин хємсгєє єргєсхийж, хашийн шулуухан хуруугаараа ятаг нясалж бий дvрийг бvтээсэн байна. Уг бvтээл нь Бээжинд хотноо нэгдvгээр дэсийн шагнал хvртэж, дараа нь Аерик, Франц зэрэг гадаад орнуудын vзэсгэлэнд тавигджээ.

    Хэдийгээр шагнал хvртсэн ч зураг тєсєл тєлєвлєж, єєрєє хvvхэлдэй хийх хvсэл нь хараахан биелээгvй билээ. Буцаад vйлдвэртээ ажиллахаас єєр аргагvй байлаа. Тэгсэн ч єдрийн ажлаа дуусгавал vдэш орой нь гэртээ хэдэн сар єнгєрєх тутамд нэг хvvхэлдэй амилдаг байлаа. Тэрээр ажиллах ташрамдаа єєрийн мэргэжил боловсролоо дээшлvvлэхийн тєлєє Хятад зургийн ур мэргэжлийг системтэй сурч эзэмшихийн тєлєє зургийн сургуульд явдаг боллоо. Yйлдвэрээс нь сургуульд нь хvрэхэд дєхєм дєт зам харилцааны хэрэгсэлгvй байсан болохоор дандаа алхаж явдаг байлаа. Эрvv хvн хагас цаг алхаад хvрэх замыг тэр мань зэмдэг болохоор хэдэн цаг хэрэгсдэг байжээ. Ингэж бvхэл бvтэн гурван жил зvтгэж суралцжээ.

    Тэр vеийнхээ байдлыг нь аав нь ингэж хэлж билээ: муу охиныгоо их єрєвддєг байсан. Тэр vед миний ажил их байсныг хэлэх vv ажиллаж амрахад нь дандаа хvргэж тосч чаддаггvй байлаа. Охин минь євєл болхоор л хэцvvддэг юм. Дандаа л ойчиж унаад энд тэндээ хєхєрч борлоод, гэмтэж бэртсэн удаа ч бий. Гэвч охин минь сургуулиа дутуу торгон орхиогvй, тэр бvхнийг давж туулсан юм даа гэж ярьж байна.
Цvй Жинь хvvхний уран бvтээлийн тєлєєний итгэл зориг ба шулуун цагаавар сэтгэл нь Бээжингийн давуу хvvхэлдэйн vvсгэн бvтээгч Хэ Жин Аний таашаалыг хvлээж, уг урлагийг уламжлан хийх бvтээх аз тохиосон юм.

    Одоо болоход Цvй Шинь зуу гаруй бvтээл хийж гаргаад байгаа бєгєєд эдгээр бvтээлvvдийг ардын аман vлгэр, тvvхэн томог яриа, уран зохиол, эртэн эдvvгээгийн, дотоод гадаадын vйл хэрэг, vлгэр томогоос сэдэвлэж бvтээсэн болохоор баялаг агуулгатай юм. Тvvний бvтээсэн бурхны дvр зураг, хаад сайд, хайрын дагини, дарь эх зэрэг хvvхэлдэй нь бvгдээрээ Цvй Шиний гараар амилж хvмvvсийн харааг булааж сэтгэлийг баясгана.

    Цvй Шиний хийж бvтээсэн бvтээлvvд нь дотоод гадаадын олон зэргийн шагналыг тосчээ. Америк францид болсон эрдэм шинжилгээ, vзэсгэлэн зэрэг ажиллагаануудад єндєр vнэлгээ авч, зарим нь улсын музейд мєнх хадгалагджээ.

    Тэрээр бас ЮНЕСКО-гийн гар урлагчаар сонгогдож, одоо бас Бээжингийн гар урлагийн мастерээр сонгогдоод байна. Тэрээр Бээжингийн давуу хvvхэлдэй хийх уламжлал тасрах гэж байгаад чиглvvлэн єєрийн ажлын єрєє гаргаж, шавь нартаа энэхvv урлагийг уламжлан vлдээх гэж махран зvтгэж явна.