Хятадын эдийн засаг, нийгэм тасралтгvй хєгжихийн хирээр Хятадын хvн ардын аж амьдрал ч єдрєєс єдєр баян чинээлэг болж байна. Одоо Хятадын хvмvvс хоол хувцасны асуудлаа vндсэндээ шийдвэрлсэн болохоор аж тєрєх явцдах аюулгvй байдал болон эрvvл мэндийн асуудалдаа анхааралаа хандуулах хvн улам олширж байна. Ийм шинэ байдалд хvмvvсийн аюулгvй байдал, эрvvл мэнд, эд хєрєнгийн даатгалын vйлэс иргэдийн амьдралд нэвтэрж эхэллээ.

    Хятадын эдийн засаг худалдааны их сургуулиас 2003 онд тєгєссєн Жао Жиньмин бvсгvй одоо Бээжингийн нэг соёлын компанид ажиллаж байна. Саяхан ажилд гарсан боловч бага зэрэг хадгалсан мєнгєє эрvvл мэндийн даатгалд зориулжээ. Сурвалжлагч тvvнээс асуусанд миний биеээрээ єнгєрvvлсэн нэгэн явдал надыг залуугаасаа амь насаа хайрлах даатгалд даатгуулах болгосон гэж тэрээр хэллээ.

    Жао Жиньмин хэлэхдээ: Манай ангийн нэг хvvхэдийн аав нэг єдєр гэнэт хvнд євчилжээ. Азаар тvvний аав эрvvл мэндийн даатгалд даатгуулсан нь ашгvй болжээ. Ингэсэнгvй байсан бол эмнэлэгт хэвтэсэн зардал, эм тариагын зардал гэд овоо их зардалыг тєлєхийн араггvй болох байсан. Энэ явдал надад нэгийг сануулж хоёрыг бодуулсан болохоор би эрvvл мэндийн даатгалд даатгуулахаар шийдсэн гэжээ.

    Даатгалын шимэтгэл ямар вэ? гэж Жао овогт бvсгvйгээс асуухад, ямар байсан ч би сарын цалингийнхаа 10-ны нэг хувийг даатгалын шимэтгэлд єгч амь насаа хамгаалахыг бодно гэлээ.

    Жао Жиньмингээс єєр, ноён Личиан бол хувийн хэвшилийн аж ахуй эрхэлдэг хvн, тэр єєрийн биеэ амь насны даатгалд даатгуулсан тэдийгvй бас хайртай унаагаа даатгуулсан байна.

    Тэрээр хэлэхдээ, одоо замын хєдєлгєєнд оролцдог унаа олон болсон, гаршаагvй шинэ жолооч ч олон болсон, хавьрж шєргєх vзэгдэл зєндєє гарах болно. Даатгалчихвал хавьрж шєргєсєнийг засуулах зардалыг єєрєє тєрєхгvй болно. Даатгалаас хэсэг мєнгє єгвєл єєрєє их хохирохгvй шvvдээ гэжээ.

    Єнгєрсєнд Хятадын хvмvvсийн хєрєнгє оруулалт хийх зам суваг олон биш байлаа. Олонхи хvмvvс мєнгєє банкид хадгалуулдаг. Одоо харин яаж мєнгєє vнэ бууруулахгvй, их хvv тєрvvлэх тэргvvтнийг боддог болжээ. Даатгалын хэлбэрээр мєнгєє арвьжуулах нь Хятадын хvмvvсийн одоогийн нэг чухал сонгуулт боллоо.

    Мэдэгдэлийн техникийн салбард ажилладаг ноён Шень Жычvн ажлын байрд гараад 5 жил болж бага зэрэг хадгаламжтай болсон болохоор мєнгєє арвьжуулахыг сонирходог. 2003 онд найжийнхаа танилцуулгаар нэг даатгалын компанид хєрєнгє оруулжээ. Ингэснээр тэр даатгалын компанаас жил бvр тодорхой хэмжээний ноогдол ашиг хувиан авдаг болсон.

    Тэрээр хэлэхдээ, найж мань надад vvнийг танилцуулж єгсєн. Миний бодохоор хєрєнгє оруулалтын шинж чанартай даатгалд хєрєнгє оруулах нь хоёр сайн талтай. Нэгд хамгаалал хангаана. Хэрэв энэ хугацаанд аз бус явдал тохиолдвал хамгаалал хvртнэ. Хоёрт, тодорхой хэмжээний тогтвортой ашиг олгоно. Yнэт цаас, улсын зээлээс бага ашиг олбоч, банкийн хvvгээс єндєр байдаг гэжээ.

    Жао Жиньмин, Ли Чян, Шэнь Жычvн нарын даатгалд хєрєнгє оруулагчид єнєєдєр Хятадад олширж, шинэ маяагийн даатгалын соёл Хятадын хvмvvсийн амьдралын нэг хэсэг нь болж байна.

    Хуучны уламжлалаар бол Хятадын хvмvvс шинэлж цагаалах, баяр тмэдэглэхдээ тєрєл тєрєгсєд, найж нєхєддєє боов боорсог, арих тамхиар бэлэг хvргэдэг. Гэтэл одоо даатгалын акт, сургалтын диск зэрэгээр бэлэг хvргэдэг явдал энгийн vзэгдэл болжээ. Гадаадын аж ахуйн нэгжид ажилладаг ноён Лю Хай жил болгон зээ хvvгээ даатгалд даатгуулдаг. Тvvний vзэхээр эгчийнхэн баян чинээлэг мєнгє тєгрєг дутахааргvй болохоор хvvхэд нь шууд мєнгєн бэлэг єгхєд хvрвэл тvvнийг нь юумаар ч vзэхгvй, бас єєрийн сэтгэлээ ч илтгэж чадахгvй болно. Иймээс жил бvр зээ хvvгээ даатгалд даатгуулж аюулгvй энх тайван амьдрахын хамгаалал болгодог ажээ.

    Хятадын хvн ардын амьдралд гарч байгаа эдгээр єєрчлєлт нь амьдралын тухай Хятадын хvмvvсийн ойлголт, арга хэлбэрийн зарим талын єєрчлєлтийг илэрхийлж байна. Єнгєрсєндєє Хятадын олонхи хvмvvс хэрэг учирыг муу талаас нь бодож сэтгэх дургvй. Yг хэлэхдээ ч бэлэг дэмбэрэлгvй vг хэлэхийг цээрлэдэг. Тєрийн байгууллага, тєсвийн байгууллага, аж ахуйн нэгжид ажилладаг хvмvvсийг єндєр насны даатгал, эрvvл мэндийн даатгал зэргийг байгууллагаас нь зохицуулж єгдєг болохоор єєрєє санаа зоволтгvй байсан. Одоо бол зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоо байгуулагдаж, боловсронгуй болохын хирээр даатгалын тогтолцоо нуудыг улам бvр нийгэмчилсэнээр аюулгvй байдал, эрvvл мэндийн тухай Хятадын хvмvvсийн vзэлтэд ч зохицонгуй єєрчлєлт гарчээ.

    Хятадын даатгал судлагч ноён Ху Яньсу манай сурвалжлагчид ярилцлага єгєхдєє: Хятадын хvмvvсийн даатгалын тухай vзэлт ерєнхийдєє дэвшилттэй болж байна. Сvvлийн жилvvдэд єндєр насны даатгалын журам, орон сууцны журам, эрvvл мэндийн даатгалын журам зэрэг цєм єєрчлєлт шинэчлэгдлээ. Єнгєрсєний адил улс, аж ахуйн нэгжийн хамгаалалд шvтэх vзэл санаа єєрчлєгдєн даатгалын шинэ хэлбэр, єєрєє хэлбэл хєрєнгє оруулалтын даатгалын хэлбэрийг хvмvvс сонгох болж байна гэжээ.

    Єрнєдийн хєгжингvй орны боловсронгуй болсон даатгалын зах зээлийг бодвол Хятадын даатгалын зах зээл сая эхлэн хєгжиж байгаа шатандаа байна. Єєрчлєлт нээлтийн бодлого хээгжvvлсэн 20 гаруй жилийн туршид Хятадын даатгалын ажил vйлэс тvргэн хєгжиж, даатгалын орлого жил тутам 30 гаруй хувиар єслєє. 2003 оны сvvлчийн байдлаар Хятадад даатгалын компани 60 гаруй, даатгалын жуучлах байгууллага 700 гаруй, даатгалын ажилтад сая 500 мянган хvн байж, Хятадын бараг 10 хувийг оршин суужчид даатгалд даатгуулсан байна.
Хятадын даатгалын зах зээл єнєє хєгжин боловсронгуй болж, даатгалын нэр тєрєл ч олширж байна. Эрvvл мэндийн, эд хєрєнгийн, ногдол ашигийн даатгалаас єєр бас амь насны, гэнэтийн гэмтэлийн даатгал зэрэг байна. Yvгээр барахгvй даатгалын компанууд бас зах зээлийн шинэ хэрэгцээг vндслэн компанийн залуу ажилтад, хvvхэд эмэгтэйчvvд зэрэг онцгой бvлгийнхэнд зориулан даатгалын бvтээгдэхvvн зохион бvтээж vйлдвэрлэж байна.

    Хятадын даатгалын vйлчилгээг єнгєрсєнтэй зэрэгцvvлбэл их сайжирсан. Даатгалын ажилтан нь даатгуулагчтай нvvр нvvрээ харан сууж vйлчилгээ хийж байсан байдал єєрчлєгдєж эхэллээ. Одоо олонхи даатгалын компани сvлжээгээр vйлчлэх, цаашилбал гар утасаар vйлчлэх болж байна. Хэдий ийм ч, Хятадын даатгалын зах зээлд бас зарим асуудал, тухайлбал тэдий сайн журамжиж чадаагvй, хvмvvсийн даатгалын тухай vзэл бодолд ташиа ойлголт байх зэрэг асуудал оршиж байна.

    Даатгал судлагч, ноён Ху Яньсу хэлэхдээ: Хотын нэлээд олон айлууд хувийн унаатай, орон сууцтай. Гэтэл унаагаа даатгалд даатгуулаад, унаанаасаа хол илvv vнэ єртєгтэй гэр байшин орон сууцаа даатгуулдаггvй байна. Энэ нь иргэдийн даатгалын тухай нэг буруу ойлголтыг харуулж байна гэжээ.

    Одоогийн байдлаар Хятадын олонхи хvн даатгалд хамрагдаагvй байгаа боловч, хvн ардын амьжиргааны тєвшин дээшилж, даатгалын тухай ойлголт нь єндєршєєд ирвэл Хятадын даатгалын зах зээл єргєжин хєгжих нь лавтай юм.