Хятад орон бол єнє эртний тvvх, цацрангуй их соёл, жуулчлалын баялаг нєєцтэй орон юм. 1985 онд Хятадын Засгийн Газар "Дэлхийн євийн конвенцэд"элсэж, 1987 онд Хятадын Цагаан хэрэм, Хааны ордон зэрэг 6 дурсгалт газар нь "Дэлхийн євийн жагсаалт"-ын анхны ээлжийн бvртгэлд орсноос хойш, єнєє уг жагсаалтад хятадын 29 дурсгалт газар хамрагдаж, дэлхийд 3-р байр эзэлсэн юм.

    Дэлхийн 7 их гайхамшгийн нэг гэгдэж байгаа Цагаан хэрэм бол дэлхийд хамгийн урт цаг хугцаа хэрэгсэж байгуулсан, барилгын цар хэмжээгээр хамгийн их болох эртний цэрэг дайны хамгаалалтын барилга юм. Аугаа сvрлэг энэ хэрэм 7000 гаруй километр урт байдаг юм.

    Цагаан хэрмийг манай тооллын ємнєх 9-р зуунаас эхэлж байгуулсан байжээ. Тухайн vед хятадын тєв нутгийн засгийн газар умардын vндэстнvvдийн халдлага довтлолтоос сэргийлэн хамгаалахын тєлєє, хилийн нутгийг сахин хамгаалж байсан газруудын тэмдэг дохионы газрууд болон хот цайзуудыг хэрмээр холбож, Цагаан хэрмийг бий болгосон байжээ. Чvнь циvгийн байлдаант улсын vе болоход Чжєv Хєv улсууд эрэмгийлэн тэмцэлдэж, том гvрнvvд нь бие биеэсээ сэргийлж, хилийн нутгийнхаа уул нуруудын байц байрлалыг ашиглаж, их хэрэм байгуулж байжээ. Манай тооллын ємнєх 221 онд Цинь ши хуан хятад улсыг нэгтгэсний дараа, Чжєv Хєv улсуудын байгуулсан хэрмvvдийг холбож, умрад хилийн их халхавч байгуулж, умрад нутгийн Монголын єндєрлєгийн нvvдэлчин vндэстнvvдийн морьт цэргийн дайралтыг хориглосон байжээ. Тэр vе Цагаан хэрмийн урт нь 5000 гаруй километрт хvрсэн байлаа. Цинь улсын дараах Хань улсын тєр нь уг хэрмийг уртасгаж 10000 гаруй километрт хvргэжээ. 2000 гаруй жилийн туршид, хятадын олон тєрийн ноёрхогчдын байгуулсан Цагаан хэрмvvдийг залгаж бодвол, нийт урт нь 50 мянган километраас давах тул дэлхийн бємбєрцгийг нэг ороогоод бас илvv гарах ажээ.

    Єнєєгийн хvмvvсийн хэлж байгаа Цагаан хэрэм гэдэг нь ерєнхийдээ Мин улсын vед?1368—1644 онд?байгуулсан Цагаан хэрэм юм. Тэр нь хятадын баруун нутгийн Гань сv мужийн Цзя юй гуань боомтоос зvvншээ vргэлжилж, зvvн хойт нутгийн Ляо нин мужийн Я лv цзян мєрний хєвєєнд хvрч, хятадын 9 муж, хот, єєртєє засах районаар дайран єнгєрч, бvх урт нь 7300 километр буюу хятадынхаар бол 14000 гаруй газар урт байдаг болохоор тvмэн газрын урт Цагаан хэрэм хэмээн алдаршсан билээ.

    Цагаан хэрмийн хоёр талын ханыг том том тоосго чулуугаар жийргэлж, дунд нь шар шороо, хайр чулуугаар дvvргэж, хэрмийг нь 10 метр орчим єндєр, хоёр ханын хоорондох зайг нь 4 морьтой хvн зэрэгцэн давхиж болохоор єргєн байгуулсан ажээ. Бас дайн байлдааны vеэр цэрэг шилжvvлэх буюу хvнс тэжээл, зэр зэвсэг зэргийг зєєхєд зориулсан 4-5 метр єргєнтэй газар ч бий. Цагаан хэрмийн дотор талд чулуун шаттай болохоор хэрмэн дээр гарах буухад бvр маш хялбар байдаг юм. Цагаан хэрэм нь хэсэг яваад нэг цайз бэхлэлт буюу утаа тавих дохионы тавцантай. Цайз бэхлэлтийг нь зэр зэвсэг, хvнс тэжээл хадгалах болон харуулын цэргvvд амарч суухад зориулан байгуулсан бєгєєд тэр нь бас дайн байлдааны vед бие хамгаалж далдладаг газар болж байжээ. Дайсан этгээд халдан товтлосон vед дохионы тавцан дээр их гал тvлж утаа мандуулан, нийт орон даярт чимээ мэдээ єгдєг байжээ.

    Цагаан хэрэм нь єнєє хэдийгээр цэрэг дайны vйл хэрэгт ашиглагдахаа больсон боловч асар том аугаа сvрлэгээрээ хол ойрынхны анхаарлыг их татаж, Ба да лин, Сы ма тай, Мv тянь юй, орчлонгийн тэргvvн боомт гэж алдаршсан зvvн vзvvрийн Шань хай гуань боомт, баруун vзvvр нь болох Цзя юй гуань боомт зэрэг нь бvр аялал жуулчлалын маш их нэртэй дархан газрууд болсон байгаа юм.

    Цагаан хэрэм нь 1987 онд хятадын vндэстнvvдийн бэлэг тэмдгийн хувиар дэлхийн євийн жагсаалтад жагсаагдсан юм.