Хятадын ємнєд нутгийн Цзян си мужийн Лу шань уул бол байгалийн єнгє vзэмж, соёл, боловсрол, улс тєр, шашин шvтлэг нэгдэн нийлсэн дэлхийн нэрт уул юм. 1996 онд Лу шань уул нь "Соёлын vзэмжит єв"-ийн хувиар "Дэлхийн соёлын євийн жагсаалт"-д орсон билээ.

    Лу шань уул нь хятадын нэрт мєрєн—Хєхмєрний дунд урсгалын ємнєд талд оршдог бєгєєд "сvрлэг, гайхамшигтай, бартаа ихтэй, vзэмж гоё" байдгаараа дэлхийд алдаршсан байдаг юм.

    Одоогоос 2000 гаруй жилийн ємнє, хятадын хамгийн анхны намтарчилсан тvvхийн номын зохиогч Сы ма цянь Лу шань ууланд авирсан бєгєєд Лу шань уулыг "Судар тэмдэглэл" хэмээх номдоо бичиж оруулсан байжээ. Манай тооллын ємнєх 1-р зуунаас одоод хvрч иртэл, соёлын тоогvй олон нэрт зvтгэлтэн Лу шань ууланд ирж, соёл урлагийн зохиол бvтээл туурвьж, Лу шань уулыг хятадын уул усны тухай сэдэвт яруу найргийн болон хятадын байгалийн vзэмжийн тухай сэдэвт уран зургийн бор материалын эх vvсвэр газруудын нэг нь болгосон билээ. Манай тооллын 8-р зууны vеэр амьдарч байсан Тан улсын vеийн нэрт яруу найрагч Ли бай Лу шань уулны хvрхрээг магтан уянгалж:

    "Хvлсийн хаднаа наран тусахад хєх утгаа боргиж,
Хvрхрээний ус голд буухыг алс холоос харав.

    Хєєсрєн нисч гурван мянган тохойгоо буухад,
Хєх тэнгэрийн мєнгєн гол буусан хэмээн андуурав" гэж шvлэглэсэн байдаг билээ.

    Лу шань уул бол хятадын эртний шашны тєв болон боловсролын бааз болсон газар юм. Манай тооллын 391 онд буддын шашны тологойлогч Хуй юань Лу шань ууланд Дун линь сы хэмэхх хийдийг байгуулж, хятадын онцлог бvхий буддын шашны урсгал бvлгийг vндэслэн байгуулаад, Лу шань уулыг хятадын ємнєд нутгийн буддын шашны тєв болгон хєгжvvлсэн байлаа. Манай тооллын 5-р зуунд хятадын угуул шашин—Бомбын шашныг vндэслэн байгуулчдын нэг болох Лу Сю цзин Лу шань ууланд бомбын шашны Нань тянь ши хэмээх урсгал бvлгийг vvсгэн байгуулжээ. Манай тооллын 4-р зуунаас 13-р зууныг хvртлэх хугацаанд Лу шань ууланд шашин ихээр хєгжин бадарч, 500 гаруй сvм хийд байгуулагдсан байв. Мин улс, Чин улсын vеэс ?1368 оноос 1911 он?хойш лалын шашин, хирстосын шашин, католик шашин ч Лу шань ууланд сvм хийд байгуулан шашин дэлгэрvvлж эхэлсэн байна. 1600 гаруй жилийн хєгжлийн явцыг єнгєрvvлээд, Лу шань уул нь 5 том шашин бvрдсэн шашин соёлын єлгий болсон юм.

    Лу шань ууланд хятадын хамгийн анхны судар бичгийн хvрээлэн—Бай лу дун-гийн судар бичгийн хvрээлэн байдаг. Уг хvрээлэнг манай тооллын 10-р зууны vед анх байгуулсан ба Сун улсын vеийн ?960—1279 он? гvн ухааны их эрдэмтэн Чжу си тvvнийг єргєтгєн байгуулаад, хятадын эртний дєрвєн том судар бичгийн тэргvvн хvрээлэн болгон хєгжvvлсэн байна.

    Тvvхэн дээр, Лу шань ууланд чухал том vйл явдлууд болж єнгєрсєн юм. Чинь улсаас Чин улсыг хvртлэх vед ?манай тооллын 221—1911 он?30 хэдэн хаан Лу шань уулны соёлын ажиллагаа болон хєгжлийн vйл хэрэгт оролцсон билээ.

    Лу шань уул бол мєн ч дотоод гадаадад нэр алдаршсан зуслангийн сайхан газар юм. 19-р зууны сvvлчээс 20-р зууны эх хvртлэх хугацаанд Лу шань ууланд vлэмж олон зуслангийн орд байшинууд байгуулагдсан ба тэр vеэр байгуулагдсан Англи, Америк, Герман, Фханц зэрэг 18 орны барилгын хэв намба бvхий зуслангийн 600 гаруй орд байшин нь одоод хvрч иртэл хэвээр хадгалагдсаар ирсэн байна.

    Дэлхийн Євийн Зєвлєлийнхэн Лу шань уулыг vнэлж тэмдэглэхдээ, Лу шань уулын тvvхийн дурсгалт зvйлс нь єєрийн євєрмєц хэлбэрээрээ онцгой vнэ цэнэтэй байгалийн єнгє vзэмжинд уусан нийлж, хятадын vндэснvvдийн зориг санаа болон соёлын амьдралтай нягт уялдуулсан гоо зvйн маш их vнэ єрдєг бvхий соёлын vзэмж болсон байна гэжэ.