Євєр Монголын Єєртєє Засах Районы тєв--Хєх хотын гол районд оршдог Євєр Монголын Музей бол уг Єєтєє Засах Районы муж районы хэмжээний ерєнхийлсєн чанартай том музей юм. Тvvний vзмэрийн нийт талбай нь 3500 ам метр байдаг. Уг музей 1957 онд байгуулагджээ.

    Євєр Монголын Музей бол гурван давхартай гол байшин болон хоёр давхартай жигvvрийн байшингаас бvрдсэн цагаан єнгєттэй гоё байрилга юм. уг байшингийн орой дээр нь саарал морийг дvvлэн давхиж яваа байдлаар нь ураг дvрслэгээр шууж, Євєр Монголын сvр сvлд, хийморь болон хєгжил мандлыг зєгнєн бэлэгшээсэн нь ил тод vндэстний онцлогтой байдаг юм.

     Євєр Монголын Музей байгуулагдсаны гучин жилийн ой болон Єєртєє Засах Район байгуулагдсаны дєчин жилийн ойг турсган тэмдэглэхэд зориулан, Євєр Монголын Музейн "Євєр Монголын эртний амьд бдисын vзмэр", "Євєр Монголын тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийн vзмэр", "Євєр Монголын хувьсгалын тvvхийн дурсгалт зvйлсийн vзмэр" болон "Євєр Монголын vндэстний тvvх соёолын дурсгалт зvйлсийн vзмэр" зэрэгт засвар хийж єргєтгєн байгуулаад, уг музейн дєрвєн гол vзмэр болгосон байна.

    "Євєр Монголын эртний амьд бдисын vзмэр"-т нь голцуу Євєр Монголын нутгаас илрvvлсэн одоогоос 2 тэрбум 500 саяас 10 мянган жилийн ємнєх vед амьдарч байсан амьтны буюу тэр vед ургаж байсан ургамалын чулуужмал, загвар зэргийг дэлгэн vзvvлж байдаг. Євєр Монгол бол Хятад улсад тєдийгvй, дэлхийд нэртэй "чулуужмалын эрдэнийн сангууд"-ын нэг нь болох учраас дотоод гадаадын эртний амьд бодис судлаач эрдэмтдийн сонирхлыг таш их татаж, "Чулуужмалын нутаг" гэсэн нэр хvртсэн байгаа юм. Тэнд дэлгэн vзvvлж бий том vлэг гvрвэлийн ясны чулуужмал, их хэмжээнд хадгалагдан vлдсэн vлэг гvрвэлийн ул мєрийн чулуужмал, хятад улсын хамгийн том зааны ясны чулуужмал болон бvрэн бvтнээрээ олдсон хирсийн чулуужмал зэрэг нь хятад улсад ховорхон тохиолдог vзмэрийн зvйлvvд юм.

    "Євєр Монголын тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийн vзмэр"-т хуучин чулуун зэвсгийн vеэс Мин улс, Чин улсийн vе хvртлэхийг хамарч, голцуу Хvннv, Дvнхv, Yхуань, Сяньби, Тюрк, Тангад, Монгол зэрэг эртний умардын олон vндэстэн ястны тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийг дэлгэн vзvvлж байна. Тvvнд хашаар урлан сийлсэн гахайн хэлбэртэй луу, Хvннv-гийн вангийн алтан титам, бугын эвэрт алтан титамын чимэг эд, Цзюнь яао-гийн хvлс зэрэг ховор нандин тvvх соёолын дурсгалт зvйлvvд байдаг юм.

    "Євєр Монголын хувьсгалын дурсгалт зvйлсийн vзмэр"-т 1919 оны "5-р сарын 4"-ний хєдєлгєєнєєс 1949 онд Бvгд Найрамдах Хятад Ард Улс байгуулагдсан хvртлэх vеийн тvvхийн агуулгыг хамарсан байна. Уг vзмэрт Хятадын хувьсгалт тэмцлийн тvvхэн шат vеийн дарааллаар нь гол шижим болгон, Хятадын Коммунист Намын удирдлага дор Євєр Монголын vндэстнvvдийн ард тvмний улс орон, эх нутгийнхаа чєлєєлєлтйн тєлєє нугарашгvй баатарлагаар тэмцэж, агуу их ялалт байгуулсан тvvхт vйл явдлыг хувьсгалын vеийн их олон дурсгалт зvйл болон хувьсгалын хуучин буурь, тvvний зураг зэрэг тvvхэн баримтаар vнэн бдитой харуулж байдаг.

    "Євєр Монголын vндэстний тvvх соёолын дурсгалт зvйлсийн vзмэр"-т Єєртєє Засах Районы нутагт аж тєрєн оршин амьдарч байгаа Монгол, Дагур, Орчон, Эвэнки зэрэг vндэстний цєєнхийн vйлдвэрлэл амьдрал, соёл урлаг болон шашин шvтлэг зэрэг талын тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийг дэлгэн vзvvлэхээр гол болгож, vндэстний засал гоёлын эд, хувцас хунар, сав хэрэгсэл зэрэг євєрмєц онцлог бvхий зvйлvvдийн vзмэр ажиллуулж байгаа юм.

    Энэ дєрвєн гол vзмэрээс гадна, уг музейд бас тvр vзэсгэлэнг тогтмол бус хугацаагаар байнга ажиллуулдаг байна.