Лун мэний чулуун агуй нь хятадын тєв нутгийн Хэ нань мужийн Ло ян хотын ємнє дvvргийн Лун мэнь ся хэтээх хавчилд байрладаг, гол горхи олонтой, цаг агаар тохилог жуулчлалын сайхан газар юм. Тэндэхийн хад чулууны чанар нь сайн байж, сийлж шуухад маш тохиромжтой байдаг учир, эртний хvмvvс хадан дээр агуй малтаж гаргажээ.

    Ло ян бол хятадын хамгийн эртний нэрт хотуудын нэг нь болох бєгєєд тvvхэн дээр буддын шашин ихээр дэлгэрч бйасан vед хятадын тvvхэн дэх буддын шашны хамгийн анхны сvм хийд—Бай ма сы хийд тэнд байгуулагдсан юм. Буддын шашин Хятад улсад нэвтэрч эхэлсний дараа, манай тооллын 68 онд уг хийд байгуулагджээ. Хятад улсад буддын шашны салбар урсгал олон, сvм хийд арвин байдаг боловч Бай ма сы хийдийг хятадын буддын шашны тvvхэн дэх онцгой байр суурийг нь хvмvvс хvлээн зєвшєєрч, тvvнийг хятадын буддын шашны "анхны сvм" хэмээх дээдэлдэг байна.

    Лун мэний чулуун агуй болон Гань су мужийн Дун хуан-гийн Мо гао ку-гийн чулуун агуй, Шань си мужийн Да тун-гийн Юнь ган-гийн чулуун агуй, Чун цин хотын Да Зу-гийн чулуун сийлмэл хєргvvдийг хамтад нь "Хятадын чулуун сийлмэлийн урлагийн 4 том эрдэнийн сан" гэдэг юм. Лун мэний чулуун агуйг манай тооллын 471-ээс 477 оны хооронд анх малтсан бєгєєд тvvний дараачийн 400 гаруй жилд бас vргэлжлэн малтаж, хамгийн эцэст нь ємнєш хойшоо 1000 шахам метр болтол уртган байгуулжээ.

    Лун мэний чулуун агуйн районд 1300 гаруй агуй, 2345 гvнгэрваа, 50 гаруй суврага, 100 мянга шахам бурхны шуумал хєрєг байдаг бєгєєд тэдгээрийн дотроос Бинь ян-гийн дунд агуй, Фэн сянь сы хийд болон Гу ян дун агуй нь хамгийн тєлєєлєх чанартай байдаг билээ.

    Бинь ян-гийн дунд агуй нь манай тооллын 4-р зууны vеийн чулуун агуйн урлагийн тєлєєлєх чанартай бvтээл юм. Тэр агуйд 11 том бурхны хєргийг шуусан байдаг.

    Фэн сянь сы хийд бол Лун мэний чулуун агуйн доторхи хамгийн том агуй болох бєгєєд Тан улсын vеийн чулуун сийлмэлийн урлагийн хэв намбыг харуулсан байдаг билээ.

    Гу ян дун агуй бол Лун мэний чулуун агуйн дотор хамгийн эрт малтсан мєртєє агуулагаар хамгийн баялаг нэг агуй нь болно. Тvvний доторхи шуумал хєргvvдэд нь бvр тайлбар хамсаргасан байдаг болохорр уран бичлэг болон шуумал сийлмэл урлагийг судлахад ховор нандин баримт хэрэглэгдэхvvн болдог байна.

    Лун мэний чулуун агуйн районд бас шашин шvтлэг, дvрслэх урлаг, уран бичлэг, хєгжим, хувцас гоёл, анагах ухаан, барилга, болон дотоод гадаадын зам харилцаа зэрэг талын тvvхийн их олон бодит баримт материал хадгалагдаж байдаг. Энэ утгаараа тэр нь чулуун сийлмэлийн урлагийн том музей болж байгаа юм.

    Лун мэний чулуун агуй нь бие даасан системтэй сйлмэл урлагийн євєрмєц байдлаар дvрслэх урлагийн уран бvтээлийн олон зvйлийн илэтгэх арга барил болон зvй тогтолыг тал бvрээр харуулсан байна. Ялангуяа тэдгээр урлагууд нь тухайн vеийн нийгэм, соёлтай уясан нийлсэн байдаг бєгєєд хятадын онцлогтой болгох болон эгэл жирийн болгох гэсэн чиглэл хандлагыг тусгасан байдаг болохоор хятадын чулуун агуйн урлагийн єєрчлєлт хєгжлийн тvvхэн дэх "чухал vйл хэрэг" болсон билээ.

    Лун мэний чулуун агуй нь 2000 онд "Дэлхийн євийн жагсаалт"-д орсон юм. Дэлхийн Євийн Зєвлєлийнхэн Лун мэний чулуун агуйг vнэлэхдээ, Лун мэнь районы чулуун агуй болон бурхны гvнгэрваа бол буддын шашны ёс номлолыг дэлгэрэнгvй тайлбарлан харуулсан уран бvтээл юм. Тэр нь хятадын чулуун сийлмэл урлагийн хамгийн дээд тєвшнийг тєлєєлсєн байна гэжээ.