Намар бол Бээжингийн хамгаас vзэсгэлэнтэй улирал, бас ч Бээжин хотын дvvргийн Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэн дэхь модны навч аажмаар улайх цаг болж, тэнд тарьсан vлэмж их шар цайр болон батцагааны навчис, жил болгоны намар хяруу унасанаас хойш нийдэм улайж, уул талгvй улаан єнгєєр будагддаг нь маш гоё юм. Ер нь 10-р сарын дунд арав хоногоос хойш 11-р сарын эхний арав хоногт, улаан навчыг сонирхох хамгийн сайхан цаг болохоор жуулчид Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэнд олноор цугладаг юм.

    Шиан шань уул бол урт удаан тvvхтэй хааны уулан цэцэрлэг юм. Одоогоос хоёр зуу тавь гаруй жилийн тvvхтэй болжээ. Тэнд уул толгод дэгтэрлэн сvндэрлэж, сэрvvн булагийн тунгалаг ус горчгинон урсаж, цэцэг навч уулыг бvрхэн, маш vзэсгэлэнтэй. Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэн хотын тєвєєс хорин найман км-ийн зайтай баруун дvvргэд байрлаж байдаг юм.

    Машинаар Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэнд орохтой зэрэг замын хоёр хазуугаар батцагааны навчис нил улайсан харагдах юм. Эргэн тойроны уулсыг харахад уулан хавцал хяр дvvрсэн шар цайр, батцагааны навчисын зарим нь улайж, зарим нь шарлан, шар, улаан, ногоон, элдэв єнгийн уулан ой ёстой л сэтгэл согтууруулам байдаг юм. Хvмvvсийн ярихаар эдгээр шар цайрыг Чин улсын Тэнгэр Тэтгэгч Хааны vед тарьсан юм гэнээ. Хоёр зуу гаруй жилийг єнгрєєгєєд одоогийн зуун мянга гаруй ширхэг шар цайртай болсон байжээ.

    Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэнгийн ажилтан Жан И чvнь бvсгvй бидэнд хэлэхдээ: Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэнд ирж улаан навч сонирхох нь бусад газрынхаас онцлог юм. Нэгд, тэр нь урт удаан тvvхтэй. Аль эрт манай тооллын арван хоёрдугаар зууны Алтан улсын vед даруй Шиан шаны улаан навчын тухай яруу найраг байсан. Дахин нэгэн онцлог гэвэл, бvхийл Шиан шань уул нийдэм улайж, маш vзэсгэлэнтэй байдаг гэлээ.

    Шиан шаны улаан навчыг сонирхохооруул даван явахдаа бид дал гарсан єндєр настантай уулзан ярилцсан маань одоо ч санагдаж байна. Энэ настан маш чийрэг, Шиан шань цэцэрлэгт хvрээлэнд vргэлж ирдэг юм байна. Хавар ногоо ургах vе ирнэ, зун сэрvvцэхээр ирнэ, намар хєгшинтэйгээ хамт vзэсгэлэн сайхан улаан навч сонирхохоор ирдэг гэнээ. Тэр бидэнд хэлэхдээ: хярууд улайсан навч нь хаврын цэцгээс vзэсгэлэнтэй гэж Хятадын эртний яруу найрагт шvлгэлсэн байдаг юм. Хяруу унавал модны навч сая улайдаг гэнээ. Тэнгэрг хvйтрэх тусам навч улам ч улайна. Тийм болохоор 10-р сарын сvvлчээс 11-р сарын эхээр Шиан шаны улаан навчыг сонирховол маш гоё юм гэжээ.

    Тэр намар бид чулууга дэвссэн уулан шатаар дээш єгсєн явахад, замын хоёр хазуугаар нарс майлаас хєхрєн цэлгэрч, борооны усанд угаагдаад улам ч єтгєн сахлаг болсон мєртєє ногоон єнгє нь оюун эрдэнэ шиг харагдсан юм. Ойрын ногоон цэлгэр єнгєн дээр нь алсын удвала улаан єнгє бєртєлзєн тусаад, этгээд гоёхон єнгє ялгарна.

    Би газар унасан хэдэн навчыг тvvж аваад нарийн шинжиж vзлээ. Навч болгон нь дув дугариг, навчных нь судас дагуу гvvн улаавтар єнгєтєй. Yнэрлэж vзсэнд, эмийн ургамалын сайхан vнэртэй. Энэ уулыг Шиан шань буюу vнэрт уул гэж нэрлэдэг нь эдгээр модон навчны ангилам vнэрээс нь болсон байхаа.

    Шиан шаны улаан навчыг цуглуулан, номын хуудсанд хавчуулан хатаагаад, янаг хайртай хvндээ бэлэглэж байдаг гэсэн тухай би ч олон удаа сонсож байсан юм. Тэхэд тэр удаа Шиан шань ууланд явж байхдаа нэгэн цэрэг залуутай уулзан танилцаж, саяын ярьсан янаг хосын vлгэрvvд єєрийн эрхгvй санаанд орсон юм. Тэр бяцхан цэрэг залуу Шиан шаны улаан навчыг нандигнан тvvж аваад хайрын дагинадаа бэлэг болгох гэж байгааг би харлаа. Бяцхан залуу бага сага ширвээтэн, царайгаа улайлгаж, надад ингэж ярьлаа. Тэр хэлэхдээ:

    Шиан шаны улаан навч vнэхээр гоё, Шиан шанд ирээгvй бол ёстой харамсалтай. Миний найз хvvхэн алс хол нутагтаа байдаг юм, би энд байгаа учир, бид хоёулын хамтдаа Шиан шанд ирэх ч хялбаргvй. Хэдийгээр бага сага харамсалтай санагдавч, би эндээс " чамд хайртай" гэж хэлж байна гэлээ.