Хятадын тєвийн vндэстний их сургуулийн профиссор, Монгол хэлний эрдэмтэн Хас-эрдэнэ сvvлийн vе Тvвдийн Єртєє Засах Районд хэл шинжилгээ хийж явахдаа тєвдийн музейд хадгалаж байсан тvвд номууд дотроос 15-р зууны эхний vеийн уйгаржин монгол бичгийн ховор нандин сурвалж бичиг олсон юм байна.

    Профиссор Хас-эрдэнэ сурвалжлагчид хэлэхдээ, "Мин улсын Тай зv хааныг гэтэлгээсэн зураг"(бас "Мин улсын Тай зv хаанд улааны шашны тvрvv Гармабал буян vйлдсэн зураг" ч гэдэг_-гийн урт нь 4968 сантиметр(50 орчим метр), єргєн нь 66 сантиметр, нийт 49 шихэг ховор нандин зураг байсан гэжээ.

    Танилцуулснаар бол манай тооллын 1403 он (Минулсын Юн лэ хааны тэргvvн он)-д Мин улсын Чэн зv хаан Чжv ди Тvвдэд элч илгээж, улааны шашны гэгээнтэн Гармабалыг залуулж, манай тооллын 1406 он (Мин улсын Юн лэ хааны 4-р он)-ы євєл Мин улсын Чэн зv хаан нийслэл хот (єнєєгийн Нань цзин)-д Гармадалд зориулж, суурин болон орон сууц байгуулжээ. Манай тооллын 1407 оны эхээр Гармадал нарын зэрэг хvмvvс Нань цзинд хvрэлцэн ирсэнд Мин улсын хаан, хатан, хун тайж болон ноёд язгууртад, лам хувраг нар єргєн их угтлага хийж, маш их таашаан хvлээж авчээ.

    Гармабал Мин улсын нийслэл Нань цзинд байх хугацаандаа Тєвдчvvдийн хvндлэн дээдэлдэг "Ганжуур"-ын гар бичмэл дэвтрийг Мин улсын Чэн зv хаанд уламжилж єгсэн байжээ. Чэн зv хаан нэн даруй Гармабалыг Юн лэ хэвлэлийн "Ганжуур"-ыг дарамлаж хэвлvvлэх ерєнхий найруулагчаар тохоон томилсон байжээ. Хо жим нь Гармабал олон лам хувраг нарыг дагуулан Нань цзингийн Лин гv сы хийд болон Шань сигийн Y тай шань ууланд гэтэлгээх их мачиг барьж, таалал тєгєссєн Мин улсын Тай зv хаан Чжv юань чжан болон тvvний хатанд буян vйлджээ.

    "Мин улсын Тай зv хааны гэтэлгээсэн зураг"-т Гармабал Лин гv сы хийдэд Мин улсын Тай зv хаанд зориулан мачиг барьж буян vйлдэх явцад гарсан зvйл зvйлийн єлзий дэмбэрэлтэй vйл хэргvvдийг зурсан байна. Зурагт ихэвчлэн хєвєн цагаан vvл єлзий дэмбэрлийн гэрэл туяаны дундуур архад арш хувилгаадын залран бууж байгааг зуржээ. Зураг болгонд Тvvнчлэн ирсэн бурхны суудаг эрдэнийн асар болон ном уншиж буяны мєрийг заах мандал, суврага зурсан бєгєєд баруун талд нь Ханз, Чагадай, Тvвд, Монгол зэрэг 5 зvйлийн vсэг бичгээр тодорхойлолт хийсэн байлаа. Энэхvv урт зургийн зураг болгоны баруун талд нь уйгаржин монгол бичгээр гараар бичиж тодорхойлолт хийсэн явдал дотоод гадаадынхны анхаарлыг их татсан байна. Тvvний агуулга нь хятад, тєвд, чагаадай хэлний тодорхойлолттой бvрэмсэн адил аж. Уйгаржин монгол бичгээр бичсэн тодорхойлолт нь 23 хэсэг, 76 мєр, 2000 орчим vсэгтэй.

    15-р зууны эхээр ийм олон бєгєєд гараар бичсэн уйгаржин монгол бичгийн сурвалж бичгийг хятадын нутгаас анх удаагаа илрvvлж байгаа юм байна. Энэ уйгаржин монгол vсэг бичигний онцлог нь тухайн vед хэрэглэгдэж байсан уйгаржин монгол бичгийнхтай бараг адил байлаа.