Хятадын баруун хойт нутгийн Шинжянгийн Уйгарын Єєртєє Засах Район бол олон vндэстэн тархай бутархай байдлаар оршин сууж байгаа нутаг болохоор урт хугацааны турш Хятад улсад боловсролын тєвшин харьцангуй хоцорогдсон нутаг район байсаар ирсэн юм.

    Сvvлийн жилvvдэд Хятадын vндэстний боловсролын тухай бодлого байнга гvнзгийрэн хэрэгжиж, Шинжянгийн эдийн засгийн хєгжил тvргэсэхийн хирээр, Шинжянгийн районы боловсролын ажил vйлс ч асар их єєрчлєлттэй болж, хот, хєдєєгийн хvvхэд гэсэнгvй бvр заавал сурах есєн жилийн боловсролын хvрээнд хамрагдах болсон байна. Тариачин малчдын vр хvvхэд их сургуульд орж аспирантаар суралцах нь одоо сонин зvйл биш боллоо.

    Шинжянгийн малжих тариалах нутагт уул нь тариачин малчид тархай бутархай байдлаар оршин сууж байсан учраас "морьт багшийн сургууль" нь боловсрол сургалтын нэг онцгой хэлбэрийн хувиар олон жил оршсоор ирсэн билээ. Багш нар нь морь унаж бичгийн хэрэгсэл болон ном бичгээ ачиж, тогтсон болгонд тогтмол хугацаанд явж малчдын гэрт очин, тэр хавийн айл тосгодын хvvхдvvдийг цуглуулж хичээл заадаг байжээ. Єнгєрєгч зууны 90-ээд оны дунд vеэр Шинжянгийнхан малчдыг сууршуулах ажлыг ихээр хийж, отор нvvдлээр мал маллаж байсан малчдыг тєвлєрvvлнэн суулгаснаар малжих тогсонууд аажмаар буй болсон бєгєєд тосгон болгонд сургууль байгуулсан байна. Тэр vеэс эхлэн "морьт багшийг сургууль" vгvй болсон билээ.

    Тэдгээр малжих тосгонууд нь тархай бутархай байдалд байсан болохоор сургуулиудын хичээл сургалтын тєхєєрємж нь ч маш дєхємхєн байжээ. Тус зууны эхээс Засгийн газраас Шинжян районы бvх малжих нутгийн бага сургуульд зориулан шинэ байшин барьж єгсєн бєгєєд бас хичээл сургалтын нєхцлийг нь ч сайжруулж єгсєн юм.

    Хятад улс тус зууны эхээс урьд хожид нэг тэрбум юаний хєрєнгє мєнгє гаргаж, Шинжянгийн сургуулиудын нєхцєл байдлыг засан сайжруулсан бєгєєд Сяньзянд "Заавал сурах тєлбєргvй сургалт", "Хєдєє нутгийн дотуур байртай дунд бага сургуулийн байгуулалт" зэрэг тєслvvдийг хэрэгжvvлсэн байлаа. Єнєєгийн байдлаар, Шинжянд тєрєл бvрийн сургууль 8700 гаруй, сургуульд сурч байгаа хvvхэд 4 сая 300 мянга гаруй байгаа ба бага сургуулийн насны хvvхдийн 90% гаруй нь сургуульд суралцаж байна.

    Хятадын 56 vндэстэнтэй байдаг бєгєєд Шинжянд 47 vндэстэн оршин амьдарч байгаа юм. 2000 оноос эхэлж, Шинжян район нь vндэстний цєєнхийн сурагчдад тухайн vндэстнийх нь vг хэл, vсэг бичиг болон Хятад хэлний "хоёр хэлний хичээл сургалт" хийх эрч хvчээ нэмж, vндэстний цєєнхийн боловсролын чанарыг цаашид дээшлvvлжээ.

    Yндсэн боловсролын хєгжил нь их дээд зэргийн боловсролын цэцэглэл хєгжлийг шууд ахиулсан байна. 2004 оны Хятадын энгийн их дээд сургуулийн элсэлтийн шалгалтад Шинжянгийн сурагчид шилдэг амжилттай оролцож, 3200 хvvхэд гол гол нэрт их сургуульд оюутнаар элсvvлэв.

    Шинжянгийн сурагчид ялангуяа vндэстний цєєнхийн сурагчид их дээд сургуулийн элсэлтийн шалгалтанд оролцоход Хятад улс элсэлтийн хувийг бууруулах бодлого авсаар ирсэн юм. Сvvлийн жилvvдэд Шинжянгийн боловсролын vйлс ихээр хєгжсєнєєр улсаас Шинжянгийн Хань vндэстний сурагчдад элсэлтийн хувийг бууруулж элсэх харгалзал vзvvлэхээ больсон бєгєєд vндэстний цєєнхийн сурагчдын элсэлтэд vзvvлж байсан хувь бууруулах харгалзлаа ч 10 жилийн ємнє 100 гаруй хувь байснаас нь бууруулаад 10 хувь шахамд хvргэсэн байна. Энэ нь Синтзянгийн боловсролын чанар байнга дээшилж байгааг харуулж байгаа юм.

    Хятад улс баруун бvсийн нутгаа ихээр хєгжvvлэх стратеги хэрэгжvvлж байгаа єнєєгийн аятай сайхан боломж тохиолыг ашиглан, Шинжян районыхон vндэстний боловсролоо хєгжvvлэх зорилт болон тєлєвлєгєєгєє боловсруулан тогтоогоод байна. Тэр нь тухайлбал 2007 он гэхэд есєн жилийн заавал сурах боловсролыг vндсэнд нь тvгээмэлжvvлж, залуу идар насны хvмvvсийн дунд бичиг vсэг vл мэдэх байдлыг vндсэнд нь арилгах гэсэн явдал болно.