Соёл боловсрол, шинжилэх ухаан технологи, эрvvл мэнд Уг мужид 5 их дээд сургууль болон 25 тусгай мэрэгжлийн дунд зэргийн сургууль, 430 ерєнхий боловсролын дунд сургууль, 28 тусхай мэрэгжлийн дунд сургуулуудтай.

     Шянаас дээших шатны судалгааны байгууллага болон нээн ашиглах байгууллаг, судар бичгийн байгжжллага 60 байна. Yvнд байгаалийн шинжилэх ухааны салбарын байгууллага 50, нийгмийн шинжилэх ухааны салбарын байгууллага 8, шинжилэх ухаан технэкийн мэдэлэл, судар бичгийн байгууллага 4 байна.

     Нийгмийн эрvvл мэндийн байгууллага 1654 байж, vvнд эмнэлгэ 382 байна.

     Гол болох жуулчлалын цэгvvд  Баруун Сиа улсын хааны бунхны vзэмжит район нь Нинсиагийн Ин чуань хотоос баруунш, Монь уулын зvvн хормойд байрладаг юм . Энэ газарт баруун Сиа улсын олон v-ийн хаадын бунхан байрлаж байна . Баруун Сиа улс 1038 онд байгуулагдаж, 1227 онд Чингэс хаан энэ тєрийг мєхєєх хvртэл зуун -рэн жил тєрийн тамга атгаж байсан юм . Баруун Сиа улсын нутаг дэвсгэр зvvн талаараа Хатан голтой нvvрлэж, баруун талаараа ?и мэнд хvрч, хойт хил нь элсэн цєлд тулж, эргэн тойрон таван мянга гаруй газар эзлэж, нийслэл хот нь одоогийн Ин чуан хотын зvvн ємнєх Шин чин фvvд байсан юм.

     Одоо байгаа бунхны тойрог нь зvvнш баруунш арван км урт, хойшоо урагшаа дєрвєн км єргєн, нийт тавин хавтгай дєрвєлжин км тайбай эзлэн байрлаж байна . Энэ бунхны тойрог дотор хаан эзэн ван ноёдын -сєн бунхан болон дагалдуулан оршуулсан хоёр зуу гаруй бунхан байгаа юм . Энэ vзэмжийн район нь Гvн жvнгийн ам, баруун Сиа улсын хааны бунхан, Байс хийдийн ам болон гурван боомтын эртний урт цагаан хэрэм зэрэг дєрвєн vзэмжийн хэсгээр бvрэлдсэн юм . 1988 онд энэ vзэмжит районыг улсын гол хамгаалах алдарт vзэмжит нутагт хамруулсан байна.

      Бунхан болгон нь тус тусдаа бvрэн бvтэн барилгын ст-лийг бvрэлдvvлж, хэлбэр тєрх нь их тєлєв Адливтар байна . Бунхны дєрвєн єнцєгт нь асартай , vvдэн тотго, хєшєєний тагт, гадар хэрэм, дотор хэрэм, єргєлтийн дуган, шарлын тайз зэрэг нь ємнєєс хойшоо ооцорлон байрлаж, дєрвєн талаар нь бурхан сахиусны дарлагт хэрэм хашаатай . 1972 оноос 1975 онуудад эдгээр бунхны дотрох нэгийг нь илрvvлсэнд , тєрєл бvрийн алтан эдлэл, хулсан сийлмэл, хуяг дуулгын зэс хавтас, сувд, шаазан зэрэг маш олон юм гарсан бєгєєд бас тvvнийг дагалдан оршуулсан гурван бунхан байгааг олж мэдсэн юм. Энэ нь баруун Сиа улсын тvvх соёл тэрчлэн Хятад соёл хоорондын харилцааг судлахад маш цухал vнэ цэнтэй юм .

     Сvмбэр уулын чулуун агуй нь Нинсиагийн Гv юань сианий хотоос баруун хойш 55 км зайтай С кvз голын хойт эргийн Ба зvэ шан уулын оргилын зvvн ємнє талын хормой дахь халил хаданд байрладаг юм . Уулан хадыг дагуулан єндєр нам соливчуулан єрємдєн нvхлэсэн энэ агуй нь єєрийн гэсэн онцлогтой .Уул хайрхануудын дунд нарс майлас цэлгэрэн ногоорч, гол горхи горцгонсон энэ чулуун агуйт уул бол ёстой л баруун хойт нутгийн шар шороот єндєрлгийн гэрэлт сувд юм . Энэ агуй нь аялан жуулчлах аятай сайхан газар тєдийгvй , эртний буддын шашны чулуун агуйн урлагийг судлах эрдэнийн сан юм.

     Сvмбэр уулын чулуун агуйг умард Вэй улсын vеэс нvхлэн бvтээж эхлээд баруун Вэй улс, умард Жєv улс, Сvй улс, Тан улс энэ дєрвєн тєрийнхэн засан сэлбэж нэмсээр байж, эртний Юань жєvгийн ( одоогийн Нинсиагийн Гv юань) хамгын том цар хэмжээтэй бурхны сvм хийд болсон байна . Тан улс Сvн улсын vед энэ хийдэд " Жин юн си хийд" гэсэн нэр хайрлаж, Алтан улсын vед эрдэмтэн лам ховрог хийдийн ажил хэргийг удирдаж, Юань улс, Мин улс , Чин улсын vед бvр засан шинтгэж " Юань гуань си хийд " гэж нэрлэсэн юм .

     Мянга дєрвєн зуу гаруй жилийн турш зул хvж тасрасангvй энэ хийд бол Нинсиагийн аялал жуулчлалын алдарт vзэмжит нутаг тєдийгvй баруун хойт нутгийн хамгаас єнє удаан тvvхтэй шашны барилгын нэг мєн. Энэ агуй нь алдарт Дvн хуан агуй, Юн гангын чулуун агуй, Лvн мэн агуй , Май жи шан уул зэрэг чулуун агуйнуудтай адилхан , манай орны эртний ховор нандин соёлын єв юм . Тэр дундаа торгон зам дахь соёлын ховор нандин єв vлтгээл, Хятадын ба гадаадын эдийн засаг соёлын солилцлого уялдан хєгжиж, шинийг vvдсэн гэрчилгээ болох юм . Чулуун агуйн эдгээр сvм хийдvvд олон зуун жилийн салхи борооныг єнгрєєгєєд , азаар зуун тавь гаруй чулуун агуй vлдсэн нь найман районд хуваагдан байрлаж байна . Эдгээр зуун тавь гаруй агуйд бурханы хєрєг хєшєєний сийлмэл есєн зуу, Хятад Тєвд vсгийн сийлмэл, бичээс, хєшєєний сийлмэл нийт дєч гаруй байна .

     Энэхvv чулуун агуйн сvм хийдэд умард Вэй улс, баруун Вэй улс, умард Жєv улс, Сvй улс, Тан улс зэрэг таван хаант тєрийн vеийн чулуун сийлмэл, барилга, ханын зургын урлагыг шингээсэн байна. Ялангууяа уамрд Вэй Жєv улс болон Сvй улс , Тан улсын vед нvхлэн бvтээсэн гол дундаа баганатай том агуй хийд болон гvнгэрваа агуй доторхи уран нарийлаг цавчин бvтээсэн єндєр том чулуун бурханууд нь онцгой байр суурь эзлэх юм . 1982 онд тєрийн зєвлєлєєс энэ чулуун агуйт хийдийг бvх Хятадын бичиг дурсгалын зvйлийг гол хамгаалах байгууллагад жагсааж, 1984 оноос их засвар хийж, гадаадад нээлттэй болгосон юм .

     Гол болох хот

     Иньчуань хотыг монголцууд Яргай хат гэж нэрэлдэг. Энэ Иньчуань буюу Яргай хот Нинсягийн тал газрын тєв хэсэгт байж, зvvн талаар нь Хатан гол урсан єнгєрч, баруун тал дань єндєр сvрлэг Алша уул байж, тэнгэр элсийг хашин хориглож байна. Сая шахам хvн амтай энэ хот бол Нинсягийн улс тєр, эдийн зааг, соёл, зам харилцааны гол тєв юм.

     Машин механик, химийн аж vйлдвэр, хєнгєн нэхмэл, барилгийн материал, хvнсний бvтэхдхvvнээр гол болгоосон аж vйлдвэр тvргэн хєгжсэн байна.