"Нуун голын хєвєєн дээр
    Ногтоо чирсэн морь оо
    Номхон зантай Нуунзаяа
    Нутгаасаа хол заяажээ.
        Хайчын голын хєвєєн дээр
        Хазраа чирсэн морь оо
        Хайрхан зантай Нуунзаяа
        Хязгараасаа хол заяажээ.
    Сэтгэл эвхэрэм энэх уяаруун сайхан дуу монголчуудын хоолойхоор дамжин тун тvмэн сонсогчдын сонирт хvрч, сэтгэл оюуныг тань баясхаж байнам.

    Ардын дуу "Нуунзаяа"-г бараг хvн бvхэн дуулж чаддаг боловч тvvний тvvх гарлыг мэддэг хvн тун ховор юм, харин санамсаргvй тохиолдлоор энэ нууцыг илрvvлсэн юм гэж зохиогч Ёндон Хас хэлсэн бэлээ. Ардын дуу "Нуунзаяа"-ны тvvх гарлыг Ёондон Хасын хэлснийг энд сийрvvлж байна.

    Нуунзаяа гэдэг хvн байсан мєртєє Ууган зvvн хошуу (Єнєєгийн Єнєєгийн Євєр монголын Улаанхад хотын Оннууд хошууны ємєнд хэсэг, Лу Хэ голын умарт эрэг)-ны 15-р vеийн Ван Гомбожавын охин байсан. Гомбожав 1912 онд тєрж, 1929 онд 18 настайдаа Вангийн ширээ залгамжилжээ. Нуунзаяагийн хятад нэр нь Лин Зи гэдэг, Вангийн охин эгэл ардтай сууж болохгvй бєгєєд гадааднын хvнтэй ч сууж болохгvй болохоор гучин хэд хvрсэн, сvvлээр нь 1942 оны бэлгийн улирлын цагаан сарын шинийн зургаанд Далижав гэдэг хvнтэй суужээ. Энэ нь "Нуунзаяа" гэх ардын дуу 60-аад жилийн ємнє зохиогдсон гэдгийг харуулж байгаа юм.

    Нуунзаяа нарийнхан єндєр биетэй, урт гэзэгтэй, цагаан царай, тормогор хар нvдтэй маш гоё хээнцэр хєєрхєн тєрсєн хvн байжээ. Тэдний хайр сэтгэл маш хvн зузаан байж, Нуунзаяа бие муутай байсан бєгєєд Далижав нь олон удаа євчнєє vзvvл гэж итгаж байсан боловч Нуунзаяа ойшоодоггvй байжээ. Тэгээд дэмий удалгvй Нуунзаяа уусгин сvрээ євчнєєр нас баржээ. Далижав Нуунзаяатай суухдаа 9 морь хvргэсэн гэнэ. Нуунзаяа мордхоосоо ємнє нэг хул морийг нь нагачдаа хvргэсэн юм. тэр морь нь Нуунзаяаг нас барсны дараа жил нь мянган газрын алсаас ногтоо чирсээр адуун сvрэгтээ буцаж ирсэн байна. Энэ явдал нь маш тvргэн Ууган, Оннууд, Байран, Ар хорчин зэрэг газраар тарж нэгэн vеийн яриа болсон билээ.

    "Нуунзаяа" гэдэг дууг нэгэн адуучин зохиолоо гэсэн яриа ч явж байжээ. Yнэндээ Далижавынд адуучин явсан Биань Тv дуу дуулах дуртай хvн байж, Вангийн охин нутгаасаа хол мордсон бєгєєд бие муутай, хань нь байнга гэртээ байдаггvй болохоор нутгаа санж, сэтгэл санаа гунигласан Нуунзаяа хийгээд ногтоо чирээд нутагтаа буцаж ирсэн хул морийг холбон бодож, ардын дуу "Нуунзаяа"-г зохиосон байна.

    Монгол тvмний сэтгэлд уусч, зvрхэнд хоногшсон ардын дуу "Нуунзаяа" минь єнєд уламжлагдах болосой !