Борталын Монгол єєртєє засах Жеуд суугаа монголчуудын нэг хэсэг нь мянга долоон зуун далан нэгэн онд ижил мєрний сав газраас эх орондоо буцаж ирсэн торгууд аймгийн нэг хэсгийн хойчис, бас нэг хэсэг нь арван наймдугаар зууны жараад оны эхээр Євєр Монголоос хилийн цэргээр баруун тийш нvvж нутагласан цахар аймгийн хойчис болно. Одоо та бvхэнд шинжаангийн цахар хvмvvсийн дун дээр vед vvссэн сэтгэл догдлуулам нэгэн vлгэр сонсгоё. Эрт дээр vед борталын цахар найман хошуунд уяатай гэдэг нэгэн баян хvн байж гэнээ. Тэр баян хєдєєгєєр дvvрэн хєвєн цагаан хоньтой, уулаар дvvрэн улаан зээрд адуутай юм гэнэ. Гэвч тэр насан турш vгvй ядуу, єнчин бэлэвсэн, євчин эмгэгтэй хvмvvсийг єр євдєн тусалж явсан байжээ. Тийм болохоор нутгийн хvмvvс ч тvvнийг vнэн сэтгэлээсээ хvндэтгэн биширдэг байсан гэнэ. Уяатай настан єтлєє насандаа алс холын Лхасаа хотноо мєргєл хийж яваад насан эцэс болжээ. Тэр vед зам харилцаа маш дєхємгvй байсан тул энэ чимээ хагас жилийн дараа нутгийн хvмvvсийн чихэнд хvрчээ. Энэ чимээг сонссон нутгийн ардууд єгєємєр сайхан сэтгэлтэй уяатай настанг хязгааргvй санан мєрєєдєж, сэтгэл эвхрэн "салхин жигvvртэй шувуу " гэдэг ийм нэгэн дуу зохиосон гэнээ.

    Энэ дуунд:
   "салхин жигvvртэй шувуу чинь гэнээ лай
    сансрын чинээгээр ниснэ л гэнээ лай,
    сайхан л сэтгэлтэй хvмvvн чинь гэнээ лай
    салахынхаа зуураа санагдана гэнэ лай"
    алтан жигvvртэй шувуу чинь гэнээ лай
    агаарын мандлаар ниснэ л гэнэ лай
    ариун сэтгэлтэй хvн чинь гэнээ лай
    аюулхай цээжинд бодогдоно л гэнэ лай.
        Уран дуутай хєхєє чинь гэнээ лай
        Улиасан модондоо донгодоно л гэнээ лай,
        Ухаан чадвартай хvмvvн чинь гэнээ лай
    Олныхаа дундаа магтагдана гэнээ лай" гэж дуулсан байдаг. Миний нутгаас ухаан чадвартай , ард олныхоо хvндэтгэлийг олсон хvн vй олноор тєрж, улс гэр удам угсаагаа хєгжvvлэх болтугай гэдэг сайхан ерєєлийг энэ мєчид єргєн дэвшvvлье. Энэ дууг борталын дуу бvжгийн чуулганы хєгжимчин Єлзий дуулна.

    Хvндэт сонсогчидоо, бурхан бумбын орныхоо уянгын хайлал єндєрлєх эгшинд Борталын монгол єєртєє засах раионы ардын тєлєєлєгчдийн их хурдын байгын хорооны дарга Илд гуайн тавьсан ерєєлийг та бvхэндээ сонсогоё.

    БНХАУ байгуулагдсаны тавин таван жилийн ойд зориулан бэлтгэсэн тусгай нэвтрvvлэг бумбын орны уянгын хайлал маань vvгээр єндєрлєж байна.