Байгалийн дархан цаажтай бvс байгуулах нь сvvлийн гучин жилийн тєвдийн байгаль орчныг хамгаалах гол сэдэь болсон байна.

    Гучин жилийн чармайлтаар Тvвдийн байгалийн дархан цаажтай бvсийн байгуулалт ил тод амжилтад хvрсэн байна. Єнгєрєгч зууны далаад оноос тєвдийнхэн зэрлэг амьтан ургамалыг хамгаалахад оруулах хєрєнгє мєнгєє нэмэгдvvлж, ховор нандин амьтан ургамалын байгаа газарт ан гєрєє хийх болон євсєн vндэс малтахыг цаажилсан байна. 80-аад оноос эхлэн байгалийн дархан цаажтай бvс хэсэглэн гаргасан юм. 1985 оноос 1988 оны хооронд Тvвдийн Єєртєє Засах Районы засгийн газар урьд хожид Мєтє, Ча єv, Бомиган шян, Линжигийн Ба же, Сранжамбу гуу, Жирунзянь тосгон, Жумагламаа оргил зэрэг байгалийн экологийн системийг хамгаалах болон ховор нандин зэрлэг амьтан ургамалыг хамгаалахаар гол болгосон долоон байгалийн цаажтай район байгуулсан байна. Тэдгээрийн дотроос Мєтєгийн байгалийн дархан цаажтай район болон Жумагламаагын байгалийн дархан цаажтай бvс нь улсын зэрэглэлийн байгалийн цаажтай бvс болсон юм.

    1991 онд Тvвдийн зэрлэг амьтныг хамгаалах нийгэмлэг байгуулагдаж, 1993 онд Тvвдийн Єєртєє засах райны засгийн газар бас ховор нандин араатан амьтан болон экологийн орчин ахуйг хамгаалахаар гол болгосон байгалийн дархан цаажтай зургаан бvс байгуулахыг зєвшєєрсєн байна. Yvнд Чиан тангын зэрлэг сарлаг, Тvвд хулан, тєвд бєхєнг хамгаалах бvс, Ман кангийн юvннань шарга самжыг хамгаалах бvс, Шэн жагийн хар хvзvvт тогорууг хамгаалах бvс, Лин жигийн Дvн жиv хунгийн толовт бєхєнг хамгаалах бvс зэрэг багтаж байгаа бєгєєд эдгээр дархан цаажтай бvсэд зэрлэг араатан амьтны алж агнахыг тал бvрээр цаажилсан байна. Єнєє тєвдийн єєртєє Засах Районд байгаа арван гурван байгалийн дархан цаажтай бvсийн талбай нь бvх хятадын дундаж тvвшнээс 27% давж байна. 2004 онд Яалусанбу мєрний том хавцлыг улсын зиндааны байгалийн дархан цаажтай нутаг болгосон байна.

    Хятадын байгалийн дархан цаажтай бvсийг гурван ангилалд есєн тєрєлд хувааж байна. Байгалийн экологийн тєрєлд нь ой шугуй, тал нутаг болон бэлчээр євс, эзгvй зэлvvд элс манх, далайд гарцгvй ус намгархаг газар болон усат нутаг, тэнгэс далай болон тэнгэсийн эрэг гэх таван тєрлєєр хуваана. Зэрлэг амьтан ургамалын тєрєлд, зэрлэг амьтан болон зэрлэг ургамал гэж хоёр тєрєлд хуваана. Байгалийн vлдэгдэлийн тєрєлд геологийн, эртний амьд бодисын гэж хоёр тєрєлд хуваагдна.

    Тvвд нутагт эдгээр тєрєл зvйлийн агуулга бvрэн байдаг юм. Єнєє улсын зиндааны ховор нандин амьтан ургамалын хамгаалалтад 164 тєрлийн амьтан ургамал хамрагдаж, єєртєє засах районы хамгаалалтад 16 тєрєл хамрагдаж, тэдгээрийн дотроос дєч гаруй тєрєл нь Хєх нуур Тvвдийн єндєрлєг болон Гямлай уулан районд л байдаг зvйл юм.