Ердийн vгэнд алтыг vнэлж болно. Хашийг vнэлж чадахгvй гэдэг. Хvмvvс эрт дээр vеэсээ хашийг маш их эрхэмлэдэг байсан юм. Хятадын Хэ бэй мужийн археологичдын олж мэдснээр бол долоон мянга гаруй жилийн ємнєх балар эртний нийгмийн эхний vеэр хvмvvс хашийг тахилга тайлгын єргєл барьц болгон тавьж, элбэг ургац хураалттай болгохыг бурхан сахиулсанд даатгаж байжээ. Энэхvv илрvvлэлт нь хашийг тахилга тайлгад тавьдаг болсон цаг хугацааг хоёр мянган жил урагшлуулсан байна.

    Хэ бэй мужийн археологичид мєн Хэ бэй мужийн И сяний Бэй фv дигийн бууриас тахилга тайлга хийж байсан газрын буурийг илрvvлжээ. Энэ бууриас хэсэгтэй хашууд болон хаш халбагууд зэрэг хоёр тєрлийн хаш эдлэл олджээ. Хэ бэй мужийн тvvх соёлын дурсгалт зvйлийн судалгааны хvрээлэнгийн мэргэжилтэн нарын хэсгийн ажилтан Ши юн ши танилцуулж хэлэхдээ: "Yvнээс ємнє манай орны илрvvлсэн хамаг эртнийх нь болох хаш эдлэлийг бол 1989 онд зvvн хойт зvгийн нутгийн Ляо нин мужийн Фv синь сяний Ча хайгийн бууриас олсон юм. Бэй фv дигийн буурь нь цаг эрний талаараа Ча хайгийн буурьтай бvрмєсєн адиль байж, бvгд єнєєгєє долон мянгаас найман мянган жилийн ємнєх балар эртний нийгмийн эхний vеийн vлдэгдэл болох боловч Ча хайгийн бууриас олдсон хаш эдлэлvvд нь тахилга тайлгатай огт холбоогvй юм. Yvнээс ємнє хvмvvс хаш эд хэрэгслийг тахилга тайлгад хэрэглэдэг болсон явдал нь єнєєгєєс таван мянга гаруй жилийн ємнєх балар эртний нийгмийн сvvлч vеэр буй болсон гэж vзэж байсан юм. Бэй фv дигийн буурийн олдвор нь энэхvv vзэлтийг єєрчиллєє" гэжээ.

    Бэй фv дигийн буурь нь Хятадын Хэ бэй мужийн И сяний хотоос баруун ємнєєш 12.5 километрын зайтай орших дунд И шvй хэ голын хойт хєвєєний Тай ди гэдэг газарт байрлаж бий. Энэ нь Тай хан шань уулны зvvн хормойн энгэр талд байж, буурийн нийт талбай нь 30 мянган хавтгай дєрвєлжин метр орчим байдаг бєгєєд соёлын vлдэцийн зузаан нь нэг метр хир байдаг. 2003 он болон 2004 онд Хэ бэй мужийн тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийн судалгааны хvрээлэн тухайн орон нутгийн тvvх соёлын дурсгалт зvйлсийн хэрэг эрхэлсэн салбартай хамтран ажиллаж, тус буурьт албан ёсоор олборлолт хийсэн юм. Yvний нийт олборлолтын талбай нь мянга хоёр зуу гаруй хавтгай дєрвєлжин метр байлаа. Yvнээс олж илрvvлсэн тахилга тайлга хийж байсан газрын буурийн талбай нь 90 хавтгай дєрвєлжин метр гаруй байж, эндээс тахилга тайлгад тавьсан 90 гаруй ширхэг хаш зэргийн эд хэрэгслийг олсон байна. Эдгээр тахилга тайлгын бодисууд нь тус тусдаа хэсэг бvлгээр булагдаж байжээ. Иймээс энэ газарт тахилга тайлга хийхдээ эд бодис єргєц барьцаа оршуулж єргєх хэлбэрээр ёслол vйлддэг байсан байж болзошгvй юм байна.

    Ши юн ши хэлэхдээ: "Тахилга тайлга хийж байсан газраас хаш эд хэрэгсэл олдсон явдал нь тухайн vеийн хvмvvсийн vзэл ухаагдахууны системд хашийг ховор нандин зvйлээр vздэг болсныг харуулж байна. Тус тахилга тайлга хийж байсан газар нь бол vр тариа элбэг ургац авахыг даатгаж, тахилга тайлгын ёслол хийдэг байсан газар болно. Хашийг vнэт зvйлээр vзэж дээр тэнгэрт єргєц барьц болгож байсан явдал нь тухайн vеийн хvмvvс хашийг нэг зvйлийн сvг сєнстэй зvйлээр vзэж байсныг харуулж байгаа юм" гэжээ. (Орчуулсан нь Э. Цогзолмаа)