Тун саяхан манай сэтгvvлч Г. Сайн-Єлзий Бээжин их сургуулийн дорно дахины утга зохиолын судалгааны тєвийн дэд профессор, Монгол хэлний танхимын эрхлэгч, Монгол судалгааны тєвийн нарийн бичгийн дарга ноён Дулааныг утсаар сурвалжилсан байна.

    Сайн-Єлзий: Сайхан хаваржиж байна уу? "Найрамдлын гvvр"-ийн шинэ дугаар та бvхний амар амгаланг айлтгаж золгож байна. Энэ удаагийн "Найрамдлын гvvр"-ийн шинэ дугаараар та бvхэнд Хятадын нэг залуу эрдэмтэнг танилцуулах гэсэн юм. Энэ залуу эрдэмтний хятад нэрийг Чэнь ган лун гэдэг, монгол нэр нь Дулаан. Тэрээр Євєр Монголын Жирэм аймгийн Зарууд хошуунд 1970 онд тєрсєн. Гэр бvлтэй, гэргий нь єнєє Тєвийн Yндэстний их сургуулийн номын санд ажиллаж байна. Нэг охинтой, тэр 9 настай, бага сургуулийн 4-р ангийн сурагч болох юм.

    Сайн-Єлзий: За єєрєє бол зан vйлийн ухааны доктор, мєн ардын аман зохиол судалдаг. Тэгвэл, Хятадын єнєєгийн ялангууяа монгол vндэстний ардын аман зохиол, зан vйлийн талаарах судалгааны єнєєгийн байдлыг манай сонсогчдод танилцуулж єгнє vv ?

    Дулаан: Одоо зан vйлийн судлал болон ардын аман зохиолын судлал Хятадад сvvлийн 20 жилд их эрчтэй явагдаж байна. Одоо Хятадад монгол ардын аман зохиол гэж дурдахтай зэрэг монгол туулийн судлал нь Хятадын олон vндэстний ардын аман зохиолын судлалд оройлох хэмжээнд хvрч байна. Жишээлбэл Хятадад одоо бол аман уламжлал гэж судладаг, сvvлийн жилvvдэд энэ талаар их хєгжээнтэй явагдаж байна. Голцуу умардын vндэстэн, монгол тvрк vндэстний туулийн судалгааны ажил их хєгжээнтэй эрчтэй хєгжиж байна. Энэ дотор монгол туулийн судалга бол манай vзхээр бол Хятадад ч гэсэн хамгийн єндєр тєвшинд байж байна. Жишээлбэл, Рэнчиндорж зэрэг нэг бvлэг ахмад эрдэмтнээр оройлуулсан Жангарын судлал бол Хятадад бол их єндєр байр суурьтай. 

    Yvний зэрэгцээ надтай Адилхан 30-40 насны нэг бvлэг залуу докторууд голцуу тууль судалдаг. Монгол туулийг єєртєє байцааж судалдаг, vvний хажуугаар энэ судалгааг онолын єндєр тєвшинд хvргээсэн байна. Иймээс Хятадын олон vндэстний тууль судлалд монгол туулийн судлал бол хамгийн єндєр тєвшинд хvрлээ гэж vнэлж байна. Yvний зэрэгцээ монгол ардын аман зохиолын судалгааны талаар олон их бvтээлvvд гарсан. Хятад хэл дээр ч гэсэн, нэн ялангууяа монгол хэл дээр их олон бvтээлvvд эмэхтгэл гарсан юм. Иймээс монгол аман зохиолын судлал бол их дорбитай явагдаж байна. Монгол зан vйлийн судлал ч гэсэн бvх Хятадын хэмжээнд их єргєн, єндєр тєвшинд явагдаж байна.

    Сvvлийн жилvvдэд монгол зан vйлийн тухай тусгай номууд их олон хэвлэгдсэн юм. Бас нэг дурдах чухалтай зvйл бол Бvрэнтєгсийн найруулсан "Монгол зан vйлийн нэвтэрхий толь" гэж их зузаан хоёр том толь бичиг гарсан юм. Хятадын олон vндэстний дотор єєр али ч vндэстэн монгол vндэстэн шиг ийм зузаан том толь бичиг єнєє болтол хийж чадаагvй юм. Энэ толь бичгийг Євєр монгол болон Монгол улсын 300 гаруй эрдэмтэд оролцож, хамтын хvчээр бvтээсэн ийм нэг сайн толь бичиг байгаа юм. Энэ маань монгол vндэстний зан vйлийн судалгаа єнєє ямар хэмжээнд хvрснийг харуулахд ямар ч эргэлзэх зvйл vгvй юм. (Г. Сайн-Єлзий бэлтгэв)