Євєр монгголын урлагийн дээд сургуулиа амжилттай дvргээд Євєр монголын радио телевизийн урлагийн бvлгэмд ажиллаж байгаа залуу дуучин Дайчин бол Шилийн гол аймгийн цахар нутагтай хvн юм. Тэрээр энэ хорвоод ирсэн цагаасаа ээжийн зєєлєн бvвэй, эцгийн хvнгэнэм дууг чагнаж, нутгийн бууралчуудын ая дууны дунд хєдєє талынхаа хєгжил найрлын дунд єссєн болхоор дуунд авиастай болжээ.

    Аавынхаа євєр дээр радио сонсон эрхэлж байхдаа олон сайхан ардын дуу сонсч сурч, ардын дуучидыг таниж бишрэн, ардын дуудаа хайртай болж хvмvvжигдсэн юм. Тэр vеэс л тэрээр монгол vндэстний ардын дуу бол бидны оршин амьдарч байгаа хєдєє нутаг, хvн ард, ургамал амьтантайгаа яв чав уусалцан нэгдсэн ямар гоц сайхан байгаалиас тєрvvлсэн урлаг болох гэдгийг балчир оюндаа мэр сэр мэдэрч эхэлсэн юм. Єєлєй єндєр болж хари холын газар явахдаа ч хэзээд ардын дуугаараа хань болгодог бєгєєд ардын дуугаа л дуулбал альваа ядрал зvдрэл мань мартагдаж, єсч тєрсєн єлгєй нутаг, єтлєє буурал аав ээждээ золгосон мэт санагддаг нь монгол ардын дууны ид шид хэмээр.

    Монгол ардын дууг уртын дуу, богонь дуу гэж хоёр тєрєлд хувиадаг. Богонь дуу нь цовоо цолгин, уяруун жавхланг хослуулж, уртын дуу нь уужим чєлєєтєй, уянга нугалаатай байж, хорвоод хосгvй ємєрмєц гоц vнэр амт, хэв намбаараа дэлхийн дуулах урлагийн санд єєрийн орон байраа олсон юм. Ялангуяа дээр зууны 50-аад онд дэлхийн 5-р удаагийн залуучуудын баярт Буяндэлгэр багш уянгат сайхан хоолойгоороо "Саруу тал" гэх уртын дууг хангинуулж, алтан медаль авснаас хойш монгол уртын дуу нь дэлхий дахины монголч эрдэмтэн, урлагч нарын судлах харалт болж, vнэ цэнэ нь мэдрэгдсэн юм. Залуу дуучин Дайчин ч энэх аврага том урлагийн гайхамшигийг дахин харуулж, нутгийн буурал урлагчидынхаа хойноос зориг тvvлдэр алхаж явана.

    Нийгэмийн хєгжлийн дагуу хvмvvсийн vзэлт, амьдарлын арга маяг, байгаль орчны хувиралтаас болж, ардын дууны эх хєрс ч тачиршиж эхэлсэн нь харамсалтай. Ингээд уртын дууны зохион бvтээллэгэ хумастаж, дуулах хvн ч цєєрснєєр тэрээр санаа болж, нэн сайн уртын дуучин болхоор зориг шуудчээ. Шилийн гол аймгаар авч хэлхэд, хоёр Yзэмчин, Авага, Авхнараас бусад хэдэн хошуунд уртын дуу дуулдаг нь єдрийн од болж, уртын дуу сонсох дуртай хvн ч євлийн цэцэг шиг цєєрсєн байна. Иймэрхvv байдал нь монгол уртын дууны хєгжилд маш их харш болж, дэлхий дахинд гайхагдсан ийм сайхан урлагаа євлєн уламжлах урам сэтгэлгээ хумастаж байх нь харамсалтай байна. Золоор єнгєрєх зууны 70-аад оноос эхлэн Євєр монголын урлагийн дээд сургууль уртын дууны хичээл хvмvvжлийг системтэй хийж, залуу дуучин Дайчин мэтийн шиэн нэг vейн мэргэжлийн уртын дуучидыг хvмvvжvvлснээр уртын дуу нь цоо шинэ хєгжлийн эхлэлттэй болж, єнєє хvрч ирсэн байна.

    Ер нь уртын дуу ч гэсэн богонь дуу ч гэсэн бvр л бидний дээдсээс євєлж ирсэн урлагийн нандин зvйлс болхоор тэр сайхан урлагаа євєгдєєс уламжиж ирсэн ёсоор нь vр хойчосдоо сурталчилж, vнэр амт, хэв намбыг нь єєрчлєлгvйгээр хєгжvvлж явах нь залуу дуучин Дайчны vейн урлагчидын дархан vvрэг хариуцлага юм.

    "хэдvй vндэстний онцлогтой болох тусам дєдvй дэлхийждэг" гэдэг vнэн ёсыг мєрдєж, "айлаасаа эрхээр авдраасаа эр" гэдгээр єєрд чинь ийм сайхан юм байхад єрєєлийн юмэнд дэмэй санаа болох хэрэггvйг залуу нэг vейн урлагчиддаа сануулж байна. Монгол vндэстнийхээ ардын дууг хайралж, ардын дуучидаа хайралж яваарай.