Хятадын Дэнчууд гол нь Тvвдийн Лин жи районы Ча є сияний дор Ча є сууринд нутаглаж байна. Хvн ам нь 1450 гаруй байна. Одоод хvрч иртэл улсаас тэднийг нэгэн vндэстэн гэж батлан зєвшєєрєєгvй. Одоо тэднийг Дэнчууд гэж нэрлэж, Тvвдээр " Дэнба" гэж нэрлэж байна.

    Дэнчууд єєрийнхєє vг хэлтэй, тэдний хэл нь Мянмарын Тvвд vгэнд харьяалагдах боловч vсэг бичиг байхгvй. Дэнчууд хоёр тєрлийн хэлээр ярьна, Даран хэлтэй Дэнчууд єєрийгєє " Даран" гэж нэрлэн, Гэман хэлтэй Дэнчууд єєрийгєє " Гэманчууд" гэж нэрлэж байна. Ча є районд нийдэм " Даран" хэлээр ярих юм. Дэнчуудын vйлдвэрлэл, амьдрал, ураг хурим, шашин шvтлэг нь євєрмєц онцлогтой. Тэд нар мод сийлэн дээс зангидах, євсєн намаа тавих, модон салаа тоолох зэргээр учир явдлыг тэмдэглэж байсан бєгєєд єдєр сар жилийг цээжлэх зоршил байхгvй болохоор нас жил, тєрсєн єдрийг тэмдэглэх заншилгvй юм байна.

    Дэнбачуудын орон сууц нь Мэнба, Лєба vндэстний орон сууцтай адилавтар боловч маш євєрмєц онцлогтой. Тэдний байшингийн орой нь хятад vсгийн vсгийн хэлбэртэй, урт модон хавтан буюу " аку" гэсэн євсєєр дээвэрлэж, байшингаа урагш нь хандуулан байгуулна. Тэдний байшин олонхдоо хоёр давхар, дээр давхарт нь модон хавтас дэвсэж, хvн сууна, дор давхарт нь мал хорьно. Дээо давхараа хэд хэдэн жижиг таслага хувааж, нэг єрєєгєє зочны єрєє болгон, vлдсэн єрєєгєє дотор єрєє болгоно. Байшингийн дээр давхарын тэг дунд нь гал тогооны зуухтай, жижиг єрєє болгоны хаалга нь гудамлиг руугаа хандаж байна. Гал тогооны зуух гэдэг нь оцоглон тавьсан гурван чулуу, тогоогоо гурван чулуун дэрээ тавьж хоол хийнэ. Зуухны баруун талд нь хулсан чийрс дэвсэж, унталгын ор засна. Зvvн талд нь хувцас єлгєх єлгvvр болон хєнжил дэвсгэр тавих хєндлєн хавтастай. Гэр дотор нь тогоо шанга аяга савх зэрэг амьдралын хэрэгсэлээс гадна єєр гэрийн тавьлага байхгvй.

    Дор давхарынх нь єндрийн хэмжээ нэг метрээс давахгvй, тахиа гахай зэрэг гэрийн тэжээвэр тэжээх газар болгосон байна. Байшингийнхаа ар єврєєр наргилын мод, хуажионы мод, хулс зэрэг техникийн тарьмал тарьж, чулуугаар хvний хэр єндєр хэрэм барьсан байна.

    Дэнбачууд олсыг нарийн боловсруулж нэхсэн хєнгєн сахйан хувцас ємсєх бєгєєд эмэгтэйчvvд нь том мєнгєн ээмэг зvvж, эрэгтэй эмэгтэй гэсэнгvй урт vс тавьна. Єнгєрсєнд Дэнбачууд гэрлэхдээ, хvvгийн тал нь хэд хэдэн том vхэр буюу гахай, эсгvvл бусад эд бараагаа зуучаар дамжуулан охины талд єгч, бэр буулгана. Тvvхэн дээр Дэнбачуудын олонх нь эцэгийн эрхэт ёсны нэг нєхєр нэг гэргийтэй байх гэр бvлийн амьдрал хийж, зарим нь бас нэг эрэгтэй хvн олон эхнэр буулгах ёстой байжээ. /Пэрлаймаа орчуулав/