Кvн зи бол Хятадын Чvнь циvгийн vе буюу манай тооллын ємнєх 770 оноос манай тооллын ємнєх 475 оны хооронд амьдарч байсан агуу их гvн ухаантан, улс тєрч, сурган хvмvvжvvлэгч юм. Хэдэн мянган жилийн турш Хятадын хаад язгууртнууд, Кvн зийг маш хvндэтгэн дээдэлж ирсэн болохоор Хятадын нутгаар Кvн зийн сvмгvй газар гэж бараггvй болжээ. Эдгээрийн дотор Кvн зийн унаган нутаг Шань дvн мужийн Цюй фvгийн Кvн зийн сvм бол хамгийн том нь болох юм. Энэ сvм цар хэмжээгээрээ, Хятадад Бээжингийн хааны ордны дараа л ордог.

    Шань дvнгийн Цюй фvгийн Кvн зийн сvмийн тухай олон сайхан vлгэр бий. Манай тооллын 478 он буюу Кvн зийн таалал тєгссєний дараа жил нь Лv улсын хаан Кvн зийн орон сууцыг сvм болгон єєрчлєн байгуулснаас хойш жил болгон Кvн зид тахилга тайлга vйлддэг байжээ. Yvнээс хойших 2000 гаруй жилд Кvн зийн vндэслэн байгуулсан Кvн зийн сургаалтны соёл нь аажмаар Хятадын тєв соёл болж ирснээр vе vеийн хаад ноёд Кvн зийн сvмийг тасралтгvй єєрчлєн байгуулж асар их цар хэмжээтэй аугаа барилга байгууламж бий болгожээ. 18-р зууны эхээр Манж Чин улсын Найралт тєв хаан энэ сvмд ихээхэн засвар хийлгэж, єнєєгийн хэмжээнд хvргэсэн байна.

    Энэ сvмийн хойш урагшаа урт нь 1000 м, талбай нь бараг 100,000 ам метр, 500 шахам єрєє тасалгаатай. Yvнийг Феодалын нийгмийн хамгийн дээд баримжаа болох хааны ордны барилгын бvтэц байршуулалтын уламжлалын дагуу байгуулжээ. Тvvний чухал барилгууд нь хойш урагшаа чиглэлтэй гол тэнхлэг шугам дээр эмх дараатай байршиж, дагалт барилгууд нь зvvн баруун хоёр талаар нь тэгш хэмтэй байршжээ. Уг сvм нь 9 давхартай 9 мєр байшинтай бєгєєд тєв дуган нь бас 9 тасалгаатай. 9 нь дан тооны хамгийн том нь болохоор Хятадын Феодалын нийгэмд хааны тусгай зориулалттай тоо болж байжээ. Ялангуяа барилга дээр бусад хvн 9-н тоог хэрэглэх юм бол ялын дээд хэмжээгээр шийтгvvлэх ёстой байсан юм. Харин Кvн зийн сvм энэ жаяг ёсонд хязгаарлагдахгvй байжээ. Уг сvмийн тєв дуганы ємнє талд 5 давхар хаалгатай. Феодалын ёсоор бол хааны угсааны барилгад л 5 давхар хаалгатай байж болох учраас Бээжингийн хааны ордон 5 давхар хаалгатай юм. Кvн зийг хааны ёсоор хvндлэн дээдлэж байсныг энэ бvхэн харуулж байгаа юм.

     Барилгын байршуулалтаас vзэхэд Кvн зийн байр суурь хаан эзэнтэй тэнцэж байжээ. Хятадын эртний ноёрхогчид Кvн зийн сургаалаар єєрсдийн ноёрхолоо хамгаалахаар оролдож байсан болохоор Кvн зийн сvмийн барилгад баялаг их ач холбогдол агуулагдсан ажээ. Жишээлбэл: Кvн зийн сvмийн хаалга болгоны нэр нь бvр vлгэр тvvхтэй. Кvн зи болон тvvний шавь нар бол бvр тэнгэрийн одод орчлонд буусан суут эрдэмтэд мєн гэдгийг илэрхийлсэн Лин син мэнь хаалга гэж бий. Кvн зи бол цаг эринтэйгээ хамгийн их зохицож чадсан богдын эрхтэй эрдэмтэн гэснийг илэрхийлсэн Шэн ши мэнь хаалга гэж бий. Кvн зийн vзэл санаанд тvvнээс ємнєх vеийн суут богд нарын эрдэм ухааныг уусган нэгтгэсэн гэснийг илэрхийлсэн Да чэн мэнь хаалга гэж бий.

    Уг сvмийн гол барилга болох тєв дуганыг Да чэн дянь гэдэг. Уул нь vvнийг Сюань чэн дянь гэдэг байсан юм. 12-р зууны эхээр Сvн улсын хаан Кvн зийг эртний бvх суут хvний эрдэм ухааныг биедээ агуулсан их богд хэмээн єргємжилснєєр энэ дуганг ч мєн санаагаар Да чэн дянь гэдэг болсон байлаа. Энэ дуган єндєр нь 30 м, єргєн нь 50 м байж, шижир гялбаа татсан шар вааран дээвэртэй бєгєєд єнгє чимэг бvрдэн нvсэр жавхаатай болж, Бээжингийн хааны ордны Тай хэ дянь ордонтой эн чацуу болсноороо Хятадын эртний гурван том Дяний нэг болсон юм. Да чэн дяний нvvрэн талын 10 том чулуун тулгуур нь их нэртэй юм. Єндєр нь 6 м, диаметр нь 1 м орчим бvхэл чулуугаар хос луу бємбєг тоглож байгаагаар сийлж хийсэн эдгээр баганын уран сайхан сийлбэр нь нарны гэрэлд холоос vvл нь угалзарч, луу нь бvжиглэж байгаа юм шиг дэгжин цовоо харагдаг юм.

    Бээжингийн хааны ордны баганын луу хvртэл дvрс ижил зvйл гарсан байхад эдгээр баганын сийлбэр огтхон ч давтагдсангvй ажээ. Уламжлал яриагаар бол Кvн зийн сvмд тахилга тайлга хийх бvр хаадыг атаархахаас болгоомжиж, хvмvvс эдгээр баганыг улаан хивээр ороодог байсан гэлцдэг.