Манай оронд хангалага тал бvрээр хvрэлцэхгvй байдал гарахгvй бєгєєд харин илvv vйлдвэрлэл тал бvрт гарч байгааг баян ядуугийн зєрєє ихэсч байгаа байдал харуулж байна. Хятадад юмны vнэ єсч байгаа нь ерєнхий эрэлт хэрэгцээний нэмэгдэл ерєнхий хангалгын нэмэгдэлээс их байгаагаас болоогvй юм.

    Дєхмєєр хэлбэл баян ядуугийн зєрєє ихэсч байгаа болон улсын цалингаар амьдарч байгаа хvмvvсийн орлого нэмэгдэж чадахгvй байгаа нь доот зиндааны бvтээгдэхvvн эрэлт хэрэгцээний хяvзгаарлалд урт хугацаагаар байх болно.

    Сvvлийн vед Хятадын эдийн засагт дифляци бий болох эсэх тухай зарим эдийн засагчид сэтгэл тvгшиж байна. Мурган Станлин компаний тэргvvн эдийн засагч Stephen Roach єєрийн залгаагаар нийтэлсэн 2 єгvvлэлдээ, Хятадын эдийн засгийн хандашд сэтгэл тvгшиж байгаагаа илэрхийлж, vндсний vйлдвэрлэлийн нийт бvтээгдэхvvн нь экспорт болон хєрєнгє оруулалтад дэндvv их нийдаж байвал Хятадын эдийн засагт хvйтэн болох хандаш гарах болно гэж vзсэн байна. Хятадын дотоодын зарим судлаачид ч Stephen Roachтай адливтар vзэлтэй байлаа.

    Судлаачидын дифляциас сэрэмжилэх хэрэгтэй гэж байгаагын ши баримт гэвэл vндсэний статистикын газрын ологсон 1—5-р сарын эдийн засгийн тоо баримт байгаа юм. Оршин суугчидын хэрэглээний vнийн vзvvлэлт \CPI\ 2 сар дараалан буурч, нэмэгдлийн хэмжээ нь 1.8%-ийн тєвшинг хадгалаж байхад аж vйлдвэрийн бvтээгдэхvvний vйлдвэрийн vнийн vзvvлэлт нэмэгдсээр байж, 5-р сар болоход 5.9%-д хvрсэн байна.

    Эдийн засгийн салбарын нэг нийтлэг ойлголт бол ноднин Хятадад инфляци бий болсон нь голцуу хєдєє аж ахуйн бvтээгдэхvvн, эх баялаг, тvvхий материал зэргийн хангалт хvрэлцээ муутайгаас болсон юм. Yvний дээр олон улсын зах зээл дээр анхан шатны боловсруулсан бvтээгдэхvvн болон тvvхий материалын vнэ єссєннєєс болсон юм. Гэвч энэ он гарснаас нааш vр тарианы тариалах талбай нэмэгдэж, улсын хєдєє аж ахуйд хэрэгжvvлэх хєнгєлєлтєй бодлогын тэмжилэгтэйгээр vр тарианы хангалгын байдал vргэлжлэн сайжирч байна. Yvний дээр олон улсын зах зээлийн нефтийн vнэ ноднин єндєр хадаж байсан vндсэн дээр буурах байдал гарсан байна. Иймээс энэ оны эхний 5 сар дэхь барааны vнийн байдал 2003 оны 10-р сарын макро зохицуулалт хэрэгжvvлэхээс ємнєх байдалд байж, vр тарианы болон нефтийн vнийн єсєлтєєс болсон дарамт байхгvй болсон байна. Yvнээс vзэхэд vр тарианы vнээс болсон CPI-гийн нэмэгдэл дууссан байна. Иймээс CPI-гийн нэмэгдэл нефтийн vнийн єсєлтєєс болоод хэлбэлзэж байна. Хамгийн муу байдалд энэ оны сvvлийн хагаст нефтийн vнэ 1 бариальдаа 50 ам доллараас давах юм бол CPI-г 2 хувиар нэмэгдvvлэх болно. Ийм байлаа ч гэсэн 5-р сарын CPI-гийн нэмэгдэлийг 1.8%-аар тооцоолвол, бvх жилийн CPI-гийн нэмэгдэлийг 4%-ийн дотор тогтоон бариж болох юм. Энэ нь даруй Хятадын эдийн засаг дифляци руу орох замаа нээсэн гэсэн vг юм.

    Гэвч нэлээд урт хугацаанаас авч vзэхэд, vйлдвэрлэлийн хvчин зvйлийн зах зээлд орох нь барааны vнийг єсгєх болно. Манай орны vйлдвэрлэлийн хvчний зах зээлийг засгийн газар урт хугацаагаар удирдаж байсанаас барааны vнийн байдал ховор дутагдалтай байдлыг vнэн мєнєєр харуулж чадахгvй байж, зах зээлийн vнийн тэнцvvртэй байдлаас ноцтой зєрчисєн байна. Иймээс газар нутаг, хєрєнгє мєнгє, хєдєлмєр хvч, эх баялаг зэрэг хvчин зvйлvvд ноцтой хямд байжээ. єнєєгийн уламжилагдаж байгаа засгийн газрын олон мэдээнээс vзвэл, газар нутгийн удирдалгын аргын єєрчлєлт, хєрєнгийг зах зээлд гаргах, хєдєлмєр хvчний хамгаалалт, эх баялагийн зах зээлд оруулах байдал зэрэг нь засгийн газрын чухал ажил болж байна. Ус, цахилгаан, зам тээвэр, шатхуун зэрэг хэрэглээний гол зvйлийн vнийг тохируулах дарамт улмаас улам ихэсч байна. Энэ нь vйлдвэрлэлийн хvчин зvйлvvдийн vнэ, барааны vнийн ерєнхий тєвшинг ихээр нєлєєлєх болно. Yvний дээр ам долларын ханш унаж байгаагаас инфляцийн дарамтыг нэмэгдvvлж байна. Эдгээр хvчин зvйл нь барааны vнийг зохих хугацаанд єсгєж, инфляци бий болгох болно.

    Урт хугацаанаас vзэхэд, барааны vнийг бууруулах хvчин зvйл ч бий. Yр ашигтай хэрэгцээ дутмаг байх нь гол хvчин зvйл болж байна.

    Баян ядуугийн зєрєєний GINI index vзvvлэлтээс vзэхэд, Хятад улсын одоогийн GINI index vзvvлэлт 0.45-аас даваж, орлогын хувиарлалтын зєрєєг уучилж болох хязгаарт тулсан байна. Тухайн жил Япон, БНСУ зэрэг улс орны аж vйлдвэржих хугацаан дахь GINI index vзvvлэлт ч дээшлэх хандаштай байсан боловч 0.4 хувь орчим л байсан юм. Баян ядуугийн зєрєє ихэсч байгаа нь манай оронд тал бvрээр хангалт хvрэлцэхгvй байдал гарахгvй мєртєє тал бvрээр хэт vйлдвэрлэлийн vндэстэй болсон байна. Хятадад бий болсон барааны vнийн єсєлт нь ерєнхий хэрэгцээний нэмэгдэл ерєнхий хангалтын нэмэгдэлээс их болсноос биш юм.

    Макро зохицуулалтын гол зорилт бол vнийн тєвшинг тогтвортой байлгаж, инфляцийг бий болгохгvй бєгєєд дифляцийг ч бий болгохгvйн тєлєє юм. Эдгээр байдлаас vзэхэд, Хятадын эдийн засаг хэт халуурлаас буурах хандлага нэгэнт бий болсон байна. Гэвч 2003 оныхоос ємнєх шиг дифляци бий болохгvй юм. Энэ нь зохистой тєрийн бодлогын дэмжилэг шаардлагатай юм.