Євєр монголын єєртєє засах раионы Хєлvн Буйрын Хайлар хотоос баруун ємнєш зуу тавин км явбал Шинэ барга баруун хошууны тєв Амгалан балгасанд хvрч очидог юм. Халх гол тус балгасны ємнє талаар хорин км ын зайтай газраас буйр нуурт цутгадаг юм. Оршоон гол тус балгасны баруун хойшоо хєлvн нуурт цутгадаг юм. мянган есєн зуун дєчин таван онд Японы Кантоны армийн дэгдээсэн номууханы дайн Амгалан балгаснаас ойрхон халх гол дээр болсон юм.

    Амгалан балгасны тvvхийг Баргачуудын нvvдэллэж ирснээс эхэлж ярих ёстой. Мянга долоон зуу гучин гурван онд барга ястнууд Байгал нуурын эргээс их хянган давааны хойт хэсэгт ирж суурьшисан юм. эрт хэдэн жил ирснийг нь хуучин барга гэж сууж байгаа газрыг нь хуучин барга хошуу гэж, сvvлд хэдэн жил ирснийг нь шинэ барга гэж оршин сууж байгаа газарыг нь шинэ барга хошуу гэдэг юм. шинэ баргачуудыг баруун зvvн хоёр хошуу хуваасан байна. яагаад гэвэл тэднийг Сэрэн, Дvгэр гэдэн ах дvv хоёр дагуулж ирсэн болхоор Сэрэнгийн дагуулсан хvмvvс хєлvн нуураас баруунш суурьшин шинэ барга баруун хошуу болж, Дvгэрийн дагуулсан хvмvvс нь хєлvн нуурын зvvн хэсэгт сууршин, шинэ барга зvvн хошуу болсон юм байна. мянга есєн зуу хорин таван онд Эрхэмбат шинэ барга зvvн хошууны ерєнхий захирагч байхдаа Амгаланг хошууныхоо тєв болгон сонгосон байна. энэ газар дєрвєн талаараа уулаар хvрээлvvлсэн бєгєєд дєрвєн улиралд тасралтгvй ундран байдаг рашаантай болхоор ийнхvvн сонгосон гэдэг. Амгаланг бас Амгалан рашаан гэж нэрэлдэг юм байна.

    Эрхэмбат захирагч ноён гаднаас урчуудыг урин авчирч, малчидаа дайчлан рашаан булгийнхаа ойролцоо сvм брьж монгол эмнэлэгийн дамжээ эрхэлж, бас монгол анагаах ухааны ном бичиг туурбиж байсан юм байна. Эрхэмбат ноён ХКН ын удирдлагыг санаачилгаасаа дагаж байсан тул мянга есєн зуун тавин онд Бээжинд vндэстний баярын ёслолд оролцож дарга Мао Зе Дунтай уулзаж байсан юм байна.

    Амгалан балгасанд хvн амьдраад єдгєє нэгэнт тавь гаруй жилийн нvvр vзэж байна. тус балгасны оршин суурчид хэдэн аравхан хvнээсээ нэмэгдээг найман мянган хvнд хvрсэн байна. шинэ Хятадад улс байгуулагдснаас нааш янз бvvрийн барилга жилээс жилд нэмэгдэж кино театар, дэлгvvр худалдаа, шуудан холбоо, сёлын ордон гэж мэтийн барилга байшинууд том гудамжны хоёр талаар эгнэрэн, монголоор хичээллэдэг дунд багар сургууль єдийн тєдий байдаг юм байна. тус балгасны оршин суугчид хvнсний ногоогоо єєрсдєє тарьж хэрэгцээгээ ханга , мод тарьж хотоо цэцэрлэгжvvлсэн байна. тал нутгийн жижигхэн суурин єдрєєс єдєр єєдлєн хєгжиж байна.