Энэ жил дэлхийн фашистын эсрэг дайн ялалт хийсний 60 жилийн ой тохиож байна. 60 гаруй жилийн ємнє, Германы нацист Европ тивд еврейчvvдийг хэрцгий балмадаар хяхан хєнєєж байсан vе, арггvй байдалд орсон еврейчvvдийг хvлээн авахаас олон орон татгалзаж байсан юм. Гэтэл дорно дахины Хятадын Шанхайгийхан х нигvйлсэнгvй сэтгэлээр 30 мянган еврей дvрвэгсэдийг хvлээн авсан байна. 60 гаруй жил єнгєрєн одооод тэр vеийн дvрвэгсэдийн олонх хvн нь ертєнцєєс анжирж, тэр vед багачууд залуучууд байсан хvмvvс ч єнєє бvр єндєр настай болсон байна. Шанхайд байсан vе нь тэд нэрийн сэтгэлд хамгийн сайн сайхан дурсамж болж хоногшжээ. Учир нь эндээс тэд амь насны сvр сvлд хvсэл эрэмзлэлийг олсон юм.

     Энэ жил дал гарсан єндєр настан Кvрт Ииссбаум євгєн хєгшин хоёул євс мод хєхрєн ногоорсон Израилийн тєв хэсгийн хотхонд амьдарч байна. 1939 онд дэлхийн хёордугаар дайн дэгдэж, нацистын хавчил шахалтаас зайлан дутааж 11 настай байсан Кvрт 6 настай байсан Инга аав ээжийнхээ хамт Австри, Германаас Хятадын Шанхайд дvрвэн ирсэн байна. 10 жилийн дараа тэр хоёул Шанхайн еврей залуусын клубд таналцан хайр сэтгэлтэй болж, 1949 онд хамтаа Израильдаа буцан айл гэр болсон байна. Єнєє тэд 12 ам бvлтэй жаргалтай сайхан аж тєрж байна. Хєгшин Инга аав ээжийнхээ хамт Шанхайд орогнон очсон тухайгаа ярьлаа.

     Тэрээр эргэн vзэж хэлэхдээ, 1939 оны 11-р сард аав Германы нацисын хорих лагерт орсон. Хорих лагераас гаръя гэвэл эрхбиш Германаас зайлах хэрэгтэй гэж эрх баригчид хэлж байсан юм. Тухайн vед Европын олон орон еврейчvvдийг хvлээн авахаас татгалж байсан. Еврейчvvдийн ганц очих газар нь Шанхай байсан юм гэжээ.

     Тэрээр хэлэхдээ, аавыг хорих лагераас авран гаргахын тєлєє ээж намайг авч Берлинд ирсэн юм. Тэр vед биднийг хvлээж авах орон гэж байхгvй байсан. Англи, Голланд зєвхєн еврей хvvхэдийг хvлээн авч байсан. Еврейчvvдийн Германаас явахад туслаж байсан нэг тусгай байгууллга ээжид, та нарын ганц очиж болох газар бол Шанхай мєн гэж хэлж єгєсєн байжээ. Тухайн vед Шанхай нь дэлхий дээр цорын ганц виз авахгvй газар байж, онгоцны тасалбартай бол ирчихдэг байжээ. Ээж тэр дор нь бvх гэрийн хvмvvст Шанхайд хvрэх тасалбар авсан гэдэг гэжээ.

     Инга аав ээжийнхээ хамт Шанхайд ирэх vе Японы тvрэмгийн цэрэг Шанхай хотыг булаан эзлээгvй байжээ.Тvvний аав нь Хятадын нэг ємгєлєгчийг танидаг болохоор ємгєлєгчийн газар ажлуулахаар тєлєвлєж байжээ. Юум бvхэн урагштай байсан бол овсгоо самбаатай еврей хvн оюун ухаан ажил хєдєлмєрдєє тvшиглэн Шанхайд аятай сайхан амьдрах байсан байжээ. Гэтэл японы тvрэмгий цэргийн их буугийн дуун Ингагийн гэрийнхэний хvсэл мєрєєдлийг замхаруулсан байна. Тvvний аав ажилгvйдэж, бvх гэрийн амьрадал нь ганц ээжийнхэн аар саар ажил хийхэд тvшгэлж байжээ. Ийм байлаа ч гэсэн Инга Европт хоцорсон багын vеийн найз нартайгаа адилтгавал Шанхайд ирсэн нь хол азтай санагддаг .

     Тэрээр хэлэхдээ, Шанхайд байсан тэр vе их л сайхан байсан, сайн сайхан хvмvvжил хvртсэн, Европт байсан нас сацуу хvмvvсээс бид хол азтай юм. Энэ нь бидний хувь ерєєл байж даа, би ер нь Хятад улс биднийг аварсан гэж бодож явдаг гэжээ.

     Еврейчvvдийг гадуурхан эсэргvvцдэг Европтай харъцуулбал бичгийн сургаалтны хvмvvжил гvvн хvртсэн хятад хvмvvс гадны дvрвэгсэдэд энрэнгvй багтаамжтай ханддаг. Хятадын vндэстний энрэнгvй багтаамж, бусадыг хvндэтгэдэг сайн сайхан уламжлжл нь Ииссбаум нєхєр гэргий хоёр шиг еврей дурвэгсэдийг дайсагнан хєнєєх аюулаас зайлуулан хэвийн ёсоор амьдран єсєн хvмvvжих орчин хангаж, хvний нэр тєрийг нь сэргээсэн юм. 1933---1941 онуудад Шанхай Европоос ирсэн 30 мянга гаруй еврей дvрвэгсэдийг хvлээн авсан байлаа. Тэр vед Шанханйн еврейчvvдийн эвсэл байгууллага нь алс дорнодод хамгийн том байгууллага болж, тэд єєрийн гэсэн хэрэг эрэхлэх газар, нийгэмлэг, сургууль, эмнэлэг, клуб, худалдааны холбоо зэргийг байгуулж, єєрийнхєє сонин сэтгэл эрхэлэн улс тєрийн эвсэл бvлэг байгуулж, цаашилбал єєрийн цэргийн хvчинтэй байсан юм./
Урангоо бэлтгэв\vргэлжлэлийг хоёрдугаар хэсгээс уншна уу\