Хятадын баруун хойд нутагт байрлаж байгаа Шинжянгийн Уйгарын Єєртєє Засах Район бол маш элбэг аялал жуулчлалын эх баялагтай районы нэг юм. Шинжянь нутагт байгаа тvvх соёлын алдарт vзэмж, байгалийн vзэмж, vндэстний зан vйл нь маш онцлогтой юм. Хэдэн арван жилийн хєгжлєєр дамжин, аялал жуулчлалын ажил тєрєл нь Шинжянгийн эдийн засгийн хєгжлийг тvлхэн ахиулах тулгуур аж vйлдвэрийн нэг болсон юм. Yvний зэрэгцээ Шинжянгийн vндэстэнvvдийн улам олон хvн ард тvргэн хєгжиж байгаа аялал жуулчлалын дундаас ашиг хvртэж байна.

      Шинжянгийн умард биед байрлаж байгаа Ханас нуур бол дотоод гадаадад алдартай vзэмжит газар юм. Ханас нуурын хєвєєнд амьдарч байгаа Монгол vндэстний тува настан Ердаш 13-тайгаасаа vндэстний онцлогтой хєгжмийн зэмсэг болох цоор vлээж сурсан байжээ. 50 гаруй жилийн дараа єєрийнх нь амьдрал нь цоор vлээж чаддагаас болж єєрчлєгднє гэж настан санаан зvvдэнд нь ороогvй байсан юм.

      Цоор бол шовшууртай адилавтар vлээвэр хєгжим юм. Энэ хєгжмийн зэмсгийг Ханас нуурын хєвєєнд ургадаг зэгсний голоор урлан бvтээдэг юм. Эрхий хороонаас бага л бvдvvн, ерєнхийдээ тохой хир урт бєгєєд дээд дор гурван нvхтэй байдаг. Цоор гэсэн энэ хєгжмийн зэмсгийг хийж бvтээх материал нь маш євєрмєц онцлогтой байдаг болохоор зєвхєн Туваачуудын дунд уламжлагдаж байдаг. Тийм ч учраас " ардын хєгжмийн зэмсгийн амьд чулуужмал" гэж нэрлэж байгаа юм.

      Настан Ердашийн охин Мэйхуар сурвалжлагчид хэлэхдээ:

     Єнгєрсєнд манайхан vеийн vеэрээ мал малжин загас агнан аж тєрж байсан, аялал жуулчлалын ажил тєрлєєс болж манай амьдралд єєрчлєлт гарсан гэжээ. Тэрээр хэлэхдээ:

     "Бид vеийн vеэрээ энэ газарт амьдарч ирсэн, уул нь манай гэрийн амьдралд голцуу аавын мал хариулсан орлогод тvшиглэж байсан юм. 90-ээд оноос аялал жуулчлалын ажил хийсэнээс хойш, бид жуулчид хvлээн авах болсон юм. Манайд Америкийн зочныг оролцуулсан маш олон орны зочид бууж, миний аавын цоор хєгжимдэхийг сонсож байдаг гэжээ.

      Амьдрал ахуй нь єдрєєс єдєрт сайжирч ирсэнээр настан Ердаш шинэ тєлєвлєгєєтэй болсон байна. Тэрээр хэлэхдээ:

      "Миний хоёрдугаар хvv надаас цоор хєгжимдэхийг сурч байна. тэр нэгэнт гурав дєрвєн жил сурч байна, ирэх жилээс надтай хамт хєгжимдэж болох юм гэлээ.

      Ердашийн бvх гэрийн єєрчлєлтийг харсан тосгоны бусад хvмvvс ч аялал жуулчлалын ажилд оролцох болсон юм. Тосгоны хvмvvсийн зарим нь гуанз ажиллуулж, зарим нь цагаан идээ зарж, маш халуун хєгжилтэй ажиллаж байна. Ханас нуурын хєвєєний хvн ардтай адилаар, Шинжянгийн бусад vзэмжит нутагт ч тухайн орон нутгийн хvн ард аялал жуулчлалын ажил тєрлєєр дамжин ахуй амьдралаа сайжруулж байна.Усан vзэм элбэг гардаг Турпаньд амьдарч байгаа Уйгар настан Аблиз бол аялал жуулчлалаар амьдрал нь сайжирсан хvний нэг нь юм.

     Сурвалжлагч настантай уулзах vе, тэрээр нэг бvлэг жуулчин хvлээн авч байлаа. Настан єєрийнхєє тарьсан жимс жимсгэн болон боов боорсгоор зочноо дайлахын зэрэгцээ сурвалжлагчид хэлэхдээ: жуулчид хvлээн авахаас ємнє манай гэрийн оролго vндсэндээ усан vзэм тарихад тvшиглэж байлаа. Усан vзэм тариад жилдээ хэтхээн мянган юань олдог байсан юм. Арван хэдэн жилийн ємнє манайх аялан жуулчилж ирсэн хvмvvсийг хvлээн авч зочлох ажил хийгээд амьдрал єдрєєс єдєр сайн болсон юм гэжээ. Тэрээр хэлэхдээ:

     "Жил болгон манайх мянга гаруй жуулчин хvлээн авч байна. Энэ жил нэн олон хvн ирсэн, одоод хvрч иртлэх байдлаар, би нэгэнт 1200 хvн хvлээн авч, 12 мянган юаний орлогтой болсон гэжээ.

      Бvртгэлээс vзвэл, ноднин Шинжян нь гадаадын жуулчдыг давхацсан тоогоор 300 мянга хvлээн авч зочилсон байна. Дотоодын жуулчдын тоо нь харин давхацсан тоогоор 12 саяаас давсан бєгєєд аялал жуулчлалын орлого нь Шинжянгийн дотоодын vйлдвэрлэлийн нийт бvтээгдэхvvнд 5% эзэлсэн байна.

      Yлэмж олон жуулчид Шинжяньд хvрсэнээр, тухайн орон нутгийн vзэмжит газрын экологийн хамгаалалтад бага бус дарамт болж байна. Ханаст хєрєнгє оруулах хvмvvс олон болохын хэрээр, vзэмжит нутгийн байгальтай зохьцохгvй зочид буудлууд олон байгааг сурвалжлагч Ханас нуурын vзэмжит нутагаар сурвалжилж явахдаа харлаа. Ийм байдлыг єєрчлєхийн тєлєє, Ханасын vзэмжит районы удирдах салбарууд, энэ оны 10-р сараас эхлэн, vзэмжит нутгийн доторхи ихэнх зочид буудлыг нурааж, зєвхєн Тувачууд болон нутгийн хvмvvсийн орон сууцыг vлдээхээр шийдсэн байна. Энэ тухай Ханас нуурын vзэмжит районы удирдах газрын ажилтан хатагтай Жан Хун хэлэхдээ:

     "Ханасын vзэмжит районыг хамгаалахын тєлєє бид амьдралын район болон vзэмжийн районыг тусгаарлан, vзэмжит нутагт байгаа одоогийн амьдралын тоног тєхєєрємжийг 30 км алс дахь Жаадан хавцалд шилжvvлнэ. Иймэрхvv арга хэмжээнvvд авч Ханас нуурын vзэмжит нутгийг хамгаалахаар байна гэжээ.
Сая та бvхэнд Шинжянгийн аялал жуулчлалын тухай танилцууллаа. /Пэрлаймаа орчуулав/