Үхэжчин овооны дэргэд сэрүүцэх-Цэцэн Баатар

     Үхэрчин овоо бол эртний Юань Улсын дээд нийслэл-Шанд хотын хойгуур хөндөлшөж, далайн түвшнээс 1673 метр өндөрт өргөгдөж, түүх сударт тэмдэглэсэнийг үндсэлбэл Шанд нийслэл байхын үеэс энэ уул ой модоор ягц зузаан, ариатан гөрөөсөөр элбэг баян, үзэсгэлэн сайхан орон байсан аж. Юань Улсын үед энд хааны "авын орон" байж, Хувилай хаан үргэлж энд ан гөрөө авладаг билээ. Эртнээс аваад энэ салбар уулыг "Хурах" уул гэж байсан бөгөөд "Боомтын гаднах гурван танхимын тэмдэглэл"-д Шанд нийслэлийн хойгуур байгаа хэсгийг "бага Хурах", Хуан Зөү балгасны хойгуур байгаа хэсгийг "их Хурах" уул гэдэг гэж тэмдэглэж байдаг. Настайчууд Үхэрчин овоог "Хурах овоо" гэж нэрлэдэг байсан.

     Үхэрчин овоог анх Чин Улсын үед, Шулуун цагаан үхэрчиний ард олоноороо зөвдөлцөн, Хусай Да тэргүүлэн овоо босгохоор болж, Долон нуурын зүүн хөх сүмийн Галдан ширээт гэгээнийг залж, Цагаан ус, Найрын ширээ хэмээх газар цацар майхан босгож, лам нар таван бомбо бүтээж, гурван аймаг Юм богд хурж, гурван хоног ном уншиж, гол их бомбыг овоон дор даран, дөрвөн бага бомбыг дөрвөн талд дарж, алтан дуужинтай Замсүрэн гол шорогшиноо босгож, хошуу олны зүг хойш хандуулан тахив. Овооны нэрийг Баян-Цогт овоо гэжээ. Энэ гурван хоногт Бомбо бүтээж байгаа гол лам зүүдээрээ овооны эзэдтэй учирч, ямар ямар янзын навдаг савдаг болохыг бурхан зураачид хэлж зуруулсан бөгөөд сан судар зохиож өгчээ. Есөн сүлдийн дүрийг бүтээж, Зурураа барисан утчын байдалтай зуржээ. Ингээд Үхэрчин овоо бол эмт ургамал олонтой, эмчийн дүртэй овоо болсон гэдгээс бас эмч овоо гэж нэрлэдэг.

     Энэ нутгийн малчид өөрт нь хязгааргүй аз хийморь олгосон Үхэрчин овоогоо онцогойлон сүсэглэдэг учраас олон жилийн турш тахилага ер тасраагүй. Энэ жилийн найр нь үндэстэний уламжлалт тахилагын зан үйл, шинэ цагийн болбосоны онцологтой уялдаж зохицосон сайхан найр болсон юм. Найрт 256 хүчит бөх барилдуулж, дайчин аврага Цэцэн-Бөх манлайд тодрон, Сангийн далай нутагтай залуу аврага Өлзий дэдэлсэн байна. Холын морины уралдаанд Хэрсэтэйн Хүрлийн хээр морь тэргүүлэн, хатриа морины уралдаанд Эрдэнэ-Далай гацааны Хурц-Баатарын хар морь тэргүүнд тодрон, жороо морины уралдаанд Хэрсэтэйн Шинэ-Баатарын халдар морь манлайлсан байна. Шулуун хөх хошууны улаанмөчөр урлагийнхан ч найрт хүрэлцэн ирж хөг нэмэн, гоц сайхан тоглолтоороо хотол олноо баясгажээ. Найр нь бүтэн хоёр өдөр явагдан, хөөр хөгжөөнт түүдэг галын үдшилэгийн дунд амжилттай өндрөлсөн байна.