Хотол түмэнтэйгээ нарыг жилдээ нэг тойрохдоо
     Хорвоогийн ухаарал эгээрлийг хуваалц юу.

     Дөрвөн цагаа дагуулан нараа тойрон нүүдэллэхдээ
     Дөрөөн дээрээн дуулан насаа мялаа юу

     ХУОР-гийн манай Монгол хэлний нэвтрүүлгийн газрын мэргэжилтэн сэтгүүлч, яруу найрагч Цэрэнжамцын Дашдамба "Наран тойрог" хэмээх цувралыг бэлтгэн та бүхний сонорт хүргэх юм. Тиймээс эрхэм сонсогчид та бүхнээ уг нэвтрүүлгийг эрхлэх сэтгүүлчтэй уулзуулъя.

     Сайн байцгаана уу? Энэ эрхэм сайн өдрийн амар амгаланг тань айлгаж байгаа даа би ч гэсэн маш их баяртай байнаа. Яагаад гэвэл. Намайг энд ажиллах хугацаанд ХУОР-гийн МХ-ний нэвтрүүлгийн газрын түүхэнд нэгэн шинэ хуудас нээх үйл явдал тохиож байгаад, хамгийн гол нь түүнд нь би "Наран тойрог" нэвтрүүлэг хийж цучил нэмэх болсондоо билэгшээж байгаа юм. Ам нээвэл, уушиг нээ гэж. Урьд өмнө МҮР-гийн шилдэг сэтгүүлчид энэ байгууллагад мэргэжилтнээр ирцгээж байсаан. Би арван хэд дэх нь юм. Гэхдээ өөрийгөө бусдаас азтайд тооцдог. Учир ийм л дээ. 5-н жилд нэг тохиодог улс орныхоо хөжлийн чиг хандлагыг тодорхойлдог ХКН-ын ээлжит их хурлын өмнө ирж, энэ ард түмэн КН-ынхаа их хуралд яаж бэлтгэж, хурлаа яаж сурталчилж, хурлынхаа шийдвэрийг яаж хүлээж авч байгааг харах хувьтай байж. Бас хүн төрөлхтний эв нэгдлийн их баяр цэнгэл олимпийн жил энд ирсэндээ, "Бээжингийн олимп" болох хотын агаараар амьсгалж, хүн ардтай нь цуг аж төрнө гэдэгтээ их олзуурахдаг.

      Гэтэл бас нэгэн зүйл дутуу ажээ. Тэр нь ХОУР-гийн МХ-ний нэвтрүүлгийн хамт олон сонсогч танаа цоо шинэ нэвтрүүлгүүдийг бэлтгэн хүргэхэд би бас хувь нэмэр оруулах юм байна шүү дээ. Сэтгүүлчийн хувьд хожмоо санах сайхан дурсамжийн нэг яахын аргагүй мөн. За энэ ч яахав. Миний таньд хүргэх "Наран тойрог" нэвтрүүлгийн ерөнхий төрхийн тухай та лав гадарласан байхаа. Сая дээр нэвтрүүлэгч өгүүллээ."Хотол түмэнтэйгээ нарыг жилдээ нэг тойрохдоо" гэж. Тийм ээ. Би Бээжинд намар ирсэн. Хойтон намар төрж өссөн Монгол руугаа буцна. Ижийдээ очно. Нарыг бүтэн нэг тойрчхоод харина. Бид намар, өвөл, хавар, зун 4-н улирлыг хамтдаа улаалж нарыг туулна. "Наран тойрог"-т нарыг тойрч яваа сэтгүүлчийн ертөнц багатна. Зүгээр нэг Хятадад ирсэн харийн хүний үзсэн харсны, том том сайхан барилгатай юм, олон хүнтэй хот юм гэсэн тоочилт биш, харснаас үүдсэн бодрол, сэтгүүлчийн хүүрнэл, эрэгцүүлэл, нийтлэл, ухаарлын дотоод ойллого байхымаа. Сэтгэлийн олон өнгө, түмэн эгшиглэнгээ та бүхэнд хүргэж, сонсогч таньтай хуваалцахыг хүссэн ариусал байхымаа. Хамгийн гол нь би таньд сэтгэлээ дэлгэж өөрөө ч гэсэн ариуслыг хүртэх гэсиймаа. Миний хөндөж ярих сэдвээс та нэгэн өгүүлбэрийг ч атугай сэтгэлдээ тээж үлдээсэй. Бас надад ганц ч болов урмын үг хайрлаасай. За ийм л байна. Та бид тэгш амгалангийн сэтгэлд орших болтугай.

       Би явж байгаа юм, харьж яваа юм

      Ес дүгээр сарын дурдан шаргал өглөө байлаа. Намар ч гэлээ өвлийн амьсгал орсон цаг байсан даа. Тэгэхэд сайхан Монгол орны хорьдын шар салхи нь санаа алдан үдэж байсан, намайг. Бас эрүүл энхийг хүсч, эргээд баяртай золгохыг ерөөл тавьж сэвлэгийг минь илбэж, сэтгэлийг минь тайтгаруулж байсан. Нэгэн үзүүрт бодлыг барьж ажиллаарай, хүний нутагт нэрээ бодоорой гэж наран инээмсэглэж, алтан шаргал цацлаа өргөж байсаан. Би нутгаасаа мордож байлаа. Харин эзэн Чингис хааны Ван ханд билэглэсэн булган дах шиг буурал Богд уул ер ажиггүй мордуулсан, намайг. Ертөнцийн бүх хязгаарт үр садаа үдэж сурсан болохоор бусдаас ойрхон явах би ердийн нэгэн байсан байх. Гэхдээ л түмэн оныг үдэж угтаж өнгөрүүлсэн Богд Дүнжингарав минь лав л сайны ерөөл айлдсан байх аа, хүүгийнхээ хойноос. Байх юу байхав. Ерөөс тэгсэн.

     Галт тэрэг өмнийг зорин хөдөлсөн тэр мөчөөс алсад суух хугацаанаасаа хурам хурмаар хасаж, би харьж яваа юм. Та уухчих галт тэрэгний түг, түг, түг гэж нэгэн хэмээр цохилох чимээг сонсож байнаа даа. Энэ чинь л миний гэрээсээ ангид байх хугацаанаас яг ийм хэмнэлээр хорогдож байгааг хэлж байгаа байхгүй юу. Тээр та сонс доо.

     Галт тэрэг
     Галт тэрэг
     Ган замаар
     Ган замаар
     Өдөржин шөнөжин
     Өдөржин шөнөжин... гэж түргэн хэмнэлт шүлэг урсган гялалзах чимээнд бүүвэйлэгдэн элдвийн бодолдоо дарагдан, хүслээ элдэн энэ замаар урьд өмнө хойшоо урагшаа бишгүй нэг явж байхад сэтгэл гэдэг өнөөдрийнх шиг гэгээлзэж байгаагүй юм байна.

     Би гэдэг хүн ХОУР-д нэг жил ажиллахаар зөв үгээ хэлж, зөөлөн сэтгэлээ барьж үерхсэн нөхдийнхөө итгэлээр үдүүлэн мордож байгаа юм чинь. Би гэдэг хүн намайг алдах тоолон үсэндээ хяруу унаган зүүдэлдэг аав ижий хоёроороо үнсүүлээд мордож байгаа юм чинь. Би гэдэг хүн үйлээ хуваасан хань, үргэлжийн баяр баясгалан охидоо орхиод мордож байгаа юм чинь. Сэтгэл гэгэлзэхгүй яах юм бэ?

      Дуниартсан намрын хонгор өдрийг нартай нь сартай нь
      Дурсгал болгон бие биедээ солилцож бид саллаа, би явлаа
      Дурлалын хоёр багана бараа бараагаа харалцсаар
      Дундаа сэтгэлийн зэл татан холдлоо би явлаа.
      Холдож явсан энэ л мөчөөсөө эхлэн
      Хонгор минь би чамдаа очиж яваа юм би ирж яваа юм чам руу
      Хойтон болтол бидэн хоёрын хооронд сунайх замаас
      Хорж байгаа юм энэ чинь би ирж яваа юм чам руу... ийм нэгэн яруу найрагчийн дуу алдсан мөрүүд цээж рүү урсаад ирлээ. Нээрээ энэ чинь Барнангийн Доржпаламын маань аянд мордохдоо өргөсөн сэтгэлийн гэгээн цацал байна шүү дээ. Ийм сайхан өргөл аялгуу хичнээн хүний зүрхэнд урсаж хичнээн олон хүмүүс дөрөөндөө сүү өргүүлэн мордоо болоо. Тэд бүгд л хийж бүтээхийн төлөө замд гарцгааж байсан даа. "Аавын бийд хүнтэй танилц, агтны бийд газар үз" гэсэн өвгөдийн эртний буурал сургаал юутай үнэн билээ.Өвгөдийн буурал сургаал гэснээс "Гэрээсээ гарсан мөчөөс эхлэн би харьж яваа юм" гэдэг чинь бас л дорно дахины гүн ухаанд буй. Дорнын соёлын салшгүй хэсэг эртний номын садан мэргэдийн өлгий, түүх баринтагласан хот Бээжин рүү хийж бүтээхийн хүсэлдээ хөтлөгдөн би ч гэсэн хурдалж байна. Хардалж гэснээс хурдан очих юмсан. Тэнд намайг, нэгэн эвсэг хамт олон хүлээж буй. Тэдэнтэй цуг нарыг бүтэн нэг тойрчхоод би буцна. Гэртээ харина. Ижий ааваа очно.

     Бээжингийн налайсан намраар үдүүлээд мордохдоо хийж бүтээсэн зүйлтэй. Уран бүтээлийн ганзага дүүрэн олзтой. Ахиад шинийг УУРАГЛАХ хүсэл оволзоод хөдлөх байх аа. Хайшаа ч зайлж чадахгүй ганцхан үнэн байна. Гэрээсээ гарсан мөчөөс эхлэн би харьж яваа юм гэдэг шиг. Нэг жилийн дараа буцна гэдэг шиг. Хэн ч тэр, сонсогч та ч тэр, нартаас буцах хоногоодоо дөхөж явна даа. Түүнээс өмнө амжиж бүтээх хэрэгтэй. Дорнын их Явуу хэлсэн "Алтан дэлхийд төрсөн минь учиртай" гэж. Тийм ээ. Та бид ихийн бүтээх учиртай.

     ....Будан хөөрөөд адуу мал үзэгдэх нутагтаа 
         Буцахдаа би юугаа үлдээнэм билээ...

     "Наран тойрог" нэвтрүүлгийн анхны дугаараар "Би явж байгаа юм, харьж яваа юм" радио нийтлэл сонсголоо. Бэлтгэж хөтөлсөн сэтгүүлч, яруу найрагч Цэрэнжамцын Дашдамба, нэвтрүүлэгч .