"Өргөтгөсөн саатуулах"-ыг нэмэгдүүлэх, Япон АНУ-ын цэргийн эвслийн түвшнийг дээшлүүлэх, Хятад руу довтлох, хар цагааныг хутгалдуулах... Саяхан болсон Япон АНУ-ын дипломат болон аюулгүй байдлын "2+2" уулзалт, "Өргөтгөсөн саатуулах" сайд нарын уулзалтын үеэр Японы цуврал арга хэмжээ ажиллагаанд бүс нутгийн улс орнууд сонор сэрэмжтэй хандаж байна.
"Өргөтгөсөн саатуулах" гэж нэрлэгддэг зүйл нь Хүйтэн дайны үеийн бүтээгдэхүүн бөгөөд АНУ холбоотнуудаа хамгаалахын тулд цэргийн хүч, тэр дундаа цөмийн зэвсгийг ашиглах амлалтыг илэрхийлдэг. 2010 оноос хойш Япон, АНУ-ын Гадаад хэргийн болон батлан хамгаалах яам энэ асуудлаар зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулсаар ирсэн бөгөөд энэ онд сайд нарын түвшний бие даасан тогтолцоо бий болгожээ. Японы энэ алхам нь цөмийн зэвсэггүй орнуудын “Цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх тухай гэрээ”-гээр хүлээсэн үүргээ зөрчиж, цөмийн зэвсгийг түгээн дэлгэрүүлэх, цөмийн мөргөлдөөн үүсэх эрсдэлийг нэмэгдүүлж, бүс нутгийн хурцадмал байдлыг цаашид дэврээх болно гэж гаднынхан үзэж байна.
Япон улс өөрийгөө “цөмийн дэлбэрэлтийн хохирогч” хэмээн үзэж, “цөмийн зэвсэггүй дэлхий” байгуулахыг тунхаглаж ирсэн ч үнэн хэрэгтээ АНУ-аас цөмийн хараат байдлаа тасралтгүй нэмэгдүүлсээр байна. 2023 оны 5-р сард Японы засгийн газар Хирошимад цөмийн зэвсгийг хорогдуулахад чиглэсэн "Хирошимагийн алсын хараа"-ыг зарласан боловч одоогоор тодорхой ахиц дэвшил гараагүй байна. Япон энэ удаад "өргөтгөсөн саатуулах"-аа бэхжүүлж байгаа нь "Цөмийн бус гурван зарчим"-ын амлалтаа зөрчиж байгаа бөгөөд АНУ-ын "цөмийн халхавч"-аас илүү хамгаалалт авна гэж найдаж байгааг харуулж байна. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар АНУ-ын хувьд "өргөтгөсөн саатуулах" нь дэлхийд цэргийн ноёрхлоо бэхжүүлж, бусад улстай сөргөлдөөн хийх хүчээ нэмэгдүүлж буй явдал бөгөөд энэ нь Япон дайнд орооцолдох эрсдэлийг эрс нэмэгдүүлж байна. Өөрөөр хэлбэл, АНУ-ын “цөмийн халхавч” Японд аюулгүй байдал биш харин аюул авчирч байна.
Энэ удаа Японы санаачилгаар Япон, АНУ хоёр орны дипломат болон аюулгүй байдлын асуудлаарх "2+2" уулзалтын үеэр цэргийн эвслээ сайжруулахаар тохиролцсоны дотор АНУ Японд байрлаж буй АНУ-ын армиа өөрчлөн шинэчлэх, "Нэгдсэн ажиллагааны командлал" байгуулах бөгөөд Японы өөрийгөө хамгаалах хүчин 2025 оны хавар гэхэд Японы хуурай, тэнгис, агаарын өөрийгөө хамгаалах хүчний нэгдсэн ашиглалтыг хариуцах "командлал"-ыг байгуулна. Япон улс бүс нутаг, цаашлаад дэлхий дахинд аюулгүй байдлын статусаа нэмэгдүүлэхийн тулд АНУ-ын цэргийн хүчинд илүү найдаж байгааг энэ нь харуулж байна.
Япон АНУ-ын холбоо нь хүйтэн дайны үеийн сэтгэхүйг баримталж, цөмийн зэвсгийг түгээн дэлгэрүүлэх эрсдэлийг тасралтгүй нэмэгдүүлэхийн тулд жижиг тойрог буй болгоод зогсохгүй "Хятад улс цөмийн зэвсгээ тасралтгүй, хурдацтай өргөжүүлж байна" хэмээн олон нийтийг төөрөгдүүлж, олон улсын аюулгүй байдалд сөрөг нөлөө дагуулж буйгаа нууж байна.
Японы “Энх тайвны үндсэн хууль”-ийн 9 дүгээр зүйлд Япон улс дайн хийх эрхээ орхиж, энх тайвнаар хөгжих замыг тодорхой заасан байдаг. Дэлхийн 2-р дайнд ялагдагч орны хувьд Япон улс түүхийн сургамжийг гүнзгий тунгаан бодож, ямар ч хэлбэрээр цөмийн зэвсгийг эрэлхийлэх ёсгүй.
