Орох>>>

Дvнхуангийн чулуун агуй

    Дvн хуань бол Хятадыг эртний торгон зам дээрэх чухал сурин, Дорнод єрнєдийн соёлын солилцлого хийх чухал газар юм.Дvн хуань хотын зvvн ємнєх Мин ша шан уулын зvvн уулын цавчим хадан дээр нvхлэн гаргасан Мєє го агуй эрт дээр vеэс аваад дэлхийд алдартай.Мєє гао агуйг ардууд мянган бурхант агуй гэж нэрлэдэг юм.Энэ агуйг урьд Чин улсын Жиан юаний хоёрдугаар он, даруй манай тооллын 366 онд хэлэн нvхлэсэн юм.Дээр доор таван давхар,єндєр нам соливцон нэг нь нэгээ

залгаж, урагшаа хойшоо нийт 1600 метр газарт тархан байрлаж байна. Одоо умард Вэй улс, Хойт Жєv улс, Сvй улс, Тан улс, таван тєр, Сvн улс, баруун Сиа улс, Юань улс зэрэг тєрийн vед нvхэлсэн дєрвєн зуун ерэн хоёр агуй бvтэн хадгалагдаж, агуй дотор нь бараг 45000 хавтгай дєрвєлжин метр ханын зураг, будагт сийлмэл хєрєг хоёр мянга дєрвєн зуун арван тав байгаа бєгєєд хэдэн арван мянан бурхны хєргийн гvдгэр сийлмэлтэй. Эдгээр ханын зургуудыг холбох юм бол хорин таван км урт, зургийн гудамлиг бvрэлдvvлж болох юм. Ханын зургийн агуулгад нь хvмvvсийн vйлдвэрлэл амьдралын байдлыг єлємж олноор тусган харуулжээ. Тодруулан ярьхад, тариачид тариа тарьж байгаа, тариан газарт ургац хурааж байгаа, ой модонд олон хvн мод огтлож байгаа, нум сум барьж тайга нохой дагуулсан анчид ан гєрєєнд явж байгаа, мал сvргээ арчлан тэжээж байгаа, эд бараа боловсруулан шаазан сав хийж байгаа зэрэг агуулгыг дvрслэн зурсан байна. Yvнээс гадна агуйд бас ордон харш, асар тагт, хот суурины зураг, сvм хийд суврага, дэлгvvр худалдаа, гvvр, усан тагт зэрэг эртний барилгийн зураг болон тєрєл бvрийн засал чимэглэлийн зураг тэрчлэн дайн байлдаан хийж байгаа, дvрэм тогтоол гаргаж байгаа, дуулан бvжиглэж байгаа, нас барсан хvнээ оршуулах ёслол vйлдэж байгаа, худалдаа наймаа хийж, жуулчлан зугаачиж байгаа, буддын шашны тvvхийн ул мєр зэргийг харуулсан зургуудыг уул хэвээр нь vлдээн хадгалж байна. Энэ агуйн бvх ханын зураг нь уран нарийлаг, амьд юм шиг гоё vзэмжтэй. Чулуун агуйн доторхи олон мянган ширхэг урлагийн уран бvтээлvvд нь манай орны зургадугаар зуунаас арван дєрєвдvгээр зуун хvртлэх хэсэг нийгмийн амьдрал тэрчлэн урлагийн хєгжлийн байдлыг амьдлагаар тусгасан байна. Дvн хуангийн чулуун агуйн ханын зургууд бол одоохь дэлхий дээрэх хамгаас урт,хамгийн их цар хэмжээтэй, хамгийн баялаг агуулгатай, хамгаас бvрэн бvтэн хамгаалж байгаа зургийн гудамлиг юм. Энэ ханын зургууд нь бас ч Хятадын эртний улс тєр, эдийн засаг,соёл,цэргийн явдал, шашин суртхууны талаар судалгаа шинжилгээ хийхэд маш эрхэм нандин материал хангаж байгаа юм.

   Мєє го кv агуйн хамгийн том чулуун агуй нь хоёр зуун жаран найман ам дєрвєлжин метр талбайтай. Хамаг єндєр чулуун агуй нь дєчин метр єндєр, хамгаас жижиг чулуун агуйн єндрийн хэмжээ нь нэг метр ч хvрэхгvй. Тан улс болон Сvн улсын vед байгуулсан саравчит таван агуй бол уран нарийлаг хийцтэй байдгаараа Хятад оронд одоо vлдээд байгаа эртний барилгийн эрхэм нандин загвар болох юм. Эдгээр чулуун агуйнуудыг хэлбэр дvрсээр нь диянчын агуй, голдоо баганатай агуй, дєрвєлжин хэлбэртэй бурхны гvнvэрва агуй, хємрєє агуй гэж лон тєрєлд хувааж болох юм.

   Дvн хуангийн Мєє го агуйн байгаа халил хад нь тєдий л хатуу биш сийрэгжvvн болохоор цавчмал шоомол хєшєє vйлдэхэд тохихгvй юм байна. Тэхээр агуй доторхи олонх хєрєн хєшєєг шавраарбvтээж, хананд нь зурахаар гол болгосон юм байна. Ханын зургаар ар vзэмж болгон шавар барьмал, ханын зураг энэ хоёр тєрлийн урлагийн хэлбэрийг нэгэн цогц болгон уялдуулсан нь Мєє го кv агуйн онцлог болох юм.

Yvнээс гадна арван долдугаар агуй, єєрєєр хэлбэл Тєвд судрын агуйгаас 256---1002 оны хоорондохь буддын шашны судар бичиг, торгон дээр зурсан зураг,тэрчлэн албан бичиг, тvvх, одон орон, газар зvй зэргэд холбогдсон тєрєл бvрийн эрхэм нандин бичиг дурсгалын зvйл тавин мянга гаруй ширхэг малтаж гаргасан юм.Yvнийг дэлхий дээрэх эртний дорно дахьны соёлын хамгийн агуу их илрvvлэлт гэж vнэлж байна.

   Мєє го кv агуйн эргэн тойрноор бас мянган бурхант баруун агуй---Ши шиан фєє дvн, Юй лан агуй, мянган бурхант зvvн агуй-Дvн шиан фєє дvн, Шvй сиягийн эртний чулуун агуй зэрэг байрлаж, эдгээр агуй нь Дvн хуангийн Мєє го кvvгийн урлагийн системийг бvрэлдvvлсэн байна.