|
|
|
Щааньси муж |
=============================================================================================== |
|
|
Чин
ши хуаны бунхан болон цэрэг морьны
жагсаалын нvх
Чин ши хуань хааны
бунхан Щааньси мужийн Лин тvн сианий
Дин сиа хээ тосгоны ойролцоо байрлаж
байна. Бунхан нь газраас дээш 55,05 метр
єндєр сvндэрлэж, эргэн тойрноороо
хоёр мянган метр
урт байна. Зєвхєн хааны бунхан
нь хоёр зуун хорин мянган хавтгай
дєрвєлжин метр талбайтай газар
эзлэж, бvх онгонууд нь хоёр сая нэг
зуун наян мянган ам дєрвєлжин
метр талбайтай. Чин ши хуань хааны
бунхан бол Хятад оронд тєдийгvй
дэлхий даяар ч хамгийн их цар хэмжээтэй
бунхан болох юм. |
|
|
|
|
Чин
ши хуань манай он тооллоос ємнєх
246 онд арван гурван настай байхдаа
хаан ширээнд суусан тэр цагаасаа эхлэн
єєрийн бунхнаа байгуулж эхлээд,
манай он тооллоос ємнєх хоёр
зуу есєн онд тавин настай таалал
тєгсєх хvртэл хаан ширээнд гучин
долоон жил суухдаа гучин зургаан жилд
нь бунхан байгуулсан байжээ. Тvvхийн
судар бичигт тэмдгэлснийг vзвэл, бунхны
нvхийг маш гvvн малтуулснаар газар
доороос нь ус нэвчин |
|
|
гарсан
юм байжээ.Усыг
дарахын тєлєє зэс тємрєєр
бэхлэн, тvvн дээрээ гадар авс тохиожээ.
Энэ бунхан дотор бас зуун ноён тvшмэдийн
суудалтай тансаг сайхан ордон харш
байгуулж, vлэмж
их хэмжээний ховор нандин эд эрдэнис
хадгалж тавиад хулгай дээрэмд алдхаас
сэрэмжлэн машин хєдєлгvvрт хулхавч
ном зогоож тавьсан байна. Бунхан дотор
Тvмэн гол мянган мєрнийг мєнгєн
усаар цутгаж тэргэл саран алтан нарыг
гэрэлт сувдаар шигтгэж, галуу шувуу
тас бvргэдийг алт мєнгєєр
хэвлэн бvтээж, нарс майлсан модыг хаш
чулуугаар шигтгэн, загсан тосоор гэрэл
лаа хийж тавьсан байна. Энэ барилгыг
барьж байгуулахад хэчнээн хатуу бэрх
хvч хєдєлмєр оруулсан, мєн
энэ бунхны засал чимэглэл хэчнээн
тансаг байгааг харсан болгон цочин
гайхахгуй байхын аргагvй. Чин ши хуань
хааны бунхан бол бичиг дурсгалын асар
том эрдэнийн
сан мєн. єнєє энэ бунхны
нийт талбайн арваны нэг хувийн газарт
л ерєнхий шинжилгээ хийж, дєч
тавин мянган ширхэг бичиг дурсгалын
зvйл малтаж гаргаад байна. Энэ нь Хятадын
эртний vеийн улс тєр цэрэг соёл
урлагийн талаар судлага шинжилгээ
хийхэд чухал материал
болж байна.Чин
ши хуаны бунханыг Чин улсын |
|
|
нийслэл
хот Шиан янгийн байрлалыг дууриалган
зvvнээс баруунш хандуулан сунан байрлуулжээ.
Бунхан
нь дотор гадар хоёр давхар хоттой.
ємнєш урагшаа нэлээд урт давхарлан
урталзан хэлбэртэй харагдана. Гадар
хот нь урталзан, дотор хот нь дєрвєлжин
бєгєєд хаан Чин ши хуаны шарлыг
оршуулсан гол онгон нь дотор хотын
баруун талд зvvнш хандан байрлаж байна.
Одоо байгаа бунхан нь бараг далан
зургаан метр єндєр байна. |
|
|
|
|
Чин ши
хуань хааны бунхнаас зvvнш нэг км
хагас зайтай газраас цэрэг морьны
жагсаалын гурван нvх малтаж гаргасан
юм. Нийт хорин мянган ам дєрвєлжин
метр талбайтай эдгээр нvхэнд жинхэнэ
хvн морьтой адилхан том жижиг найман
мянган ширхэг вараар бvтээсэн цэрэг
морьны жагсаалтай, зуу гаруй байлдааны
тэрэг,тэрчлэн дайн байлдаанд хэрэглэх
хэдэн арван мянган ширхэг зэр зэвсэг
зэрэг бичиг дурсгалын зvйл хадгалж
байжээ. Нvхэн дотор байсан шавар
ваараар бvтээсэн шатар цэргvvд нь
явган цэрэг,нум сум агссан цэрэг,
хуягт тэргэтэй цэрэг,морьт цэрэг
гэж дєрвєн тєрєлд хуваагдаж
байна.Нум сум,хулхавч нум, хvрэл
сэрвээт жад,бамбай жад зэрэг байлдаанд
хэрэглэх зэр зэвсгийг мєр мєрєєр
дэрь тэгш тавьж, цэргийн жагсаал
нь тєв чанга тэв Тэгшхэн vнэн
юм шиг харагдана.1980 онд Чин ши хуань
хааны бунхны баруун талаас бас
шир будагтай том хvрэл морин тэрэг
олдсон юм. Энэ бол Хятад улсын одоод
хvрч иртлэх хугацаанд олдсон хамгаас
эртний,хамгийн том,бvрэн бvтэн бvтэцтэй
тэрэг хvн морь болох бєгєєд
одоохь дэлхий дээрэх хамгийн бvрэн
бvтэн эртний тэргний загвар болох
юм. |
1979
онд байгуулан нээлттэй болгосон”Чин
ши хуань хааны цэрэг морьны жагсаалын
музей”даян дэлхийг донсолгож,дэлхийн
наймдахь том гайхамшиг гэж нэрлэгдэж
байна.1987 онд НYБ -ын гэгээрэл боловсрол,
шинжлэх ухаан,соёлын асуудал эрхэлсэн
байгууллага vvнийг дэлхийн євийн
жагсаалтад жагсаасан юм.
Интернетийн
сvлжээ ашиглагч эрхэм найз нєхдєд
зориуулан энэхvv дэлхийн євийн
жагсаалтад жагсаагдсан Чин ши
хуаны бунхан болон цэрэг морьны
жагсаалын нvхийг дэлгэрэнгvй танилцуулъя.
|
Чин ши хуань хааны
бунхнаар тєв болгон тvvний эргэн
тойрноор дагалдуулан оршуулагчын
нvх бунхны нvх зэрэг дєрвєн
зуу гаруй нvхтэй.Хvрэл
тэргний нvх,морьны нvх,ховор нандин
жигvvртэн шувуу элдэв зvйлийн араатан
амьтны нvх,морин хашааны нvх тэрчлэн
цэрэг морьны жагсаалын нvх бол
хааныг дагуулан оршуулсан зvйлvvдийн
гол нvх бєгєєд олон жилийн
турш эдгээр нvхнээс 50 мянга гаруй
ширхэг тvvхийн чухал бичиг дурсгалын
зvйл малтаж гаргасан юм. |
Цэрэг морьны жагсаалын
нvх бол Чин ши хуань хааны бунхны
зvvн талд байгаа дагалдуулан оршуулсан
зvйлvvдийн томоохон нvх болох юм.Чин
улсын цэрэг морьны жагсаалыг 1974
онд малтаж гаргангуут аугаа сvрлэг
дvр байдал,барилгын гармагай авьяаст
урлагаараа дотоод гадаадынханыг
доргиулсан юм.Чин ши хуаны цэрэг
морьны жагсаалыг илрvvлсэн явдал
нь хорьдугаар зууны хамгийн чухал
илрvvлэлт гэж дэлхий нийтээр нотлон
vзэж,“дэлхийн
наймдах том гайхамшиг”гэсэн энэ
нэр
нь одоо цэрэг морьны жагсаалын
тєлєєлєх нэр болж байна.
|
Цэрэг
морьны жагсаалын дєрвєн нvхийг
єнєє малтаж гаргаад байна.
Тэдгээрийн
доторхи нэг,хоёр гуравдугаар нvхнийх
нь дээр том тэнхим байгуулж
,эдгээр
нvхнээс малтаж гаргасан бичиг дурсгалынн
зvйлийг дэлгэн vзvvлж байгаа бєгєєд
“чин ши хуаны бунхны цэрэг морьны
жагсаалын музей” гэж нэрлэж байна.Чин
ши хуаны бунхны цэрцг морьны жагсаал
дахь
цэрэг болон морийг бvр vнэн хvн болон
vнэн морьны хэмжээгээр их багыг
нь тааруулан авь адилхан барьж
бvтээсэн байна. |
|
|
|
|
|
Цэрэг
морьны жагсаал дахь цэргvvд нь нэгэд
нэгээрээ єєр єєрийн онцлогтой.Тэдний
нvvр царайных
нь тєлєв Байдал, нvднийх нь харц,зогсож
байгаа байдал,хувцас хунир зэрэг тал
талаас нь адил бус нас жилтэй,адил
бус єнгрєлттєй,адил бус цэргийн
тєрєлд хуваагдах,адил бус vvрэг
тушаалтай хvний оюун санааны дvр байдал
болон сэтгэл зvйн байдал тусгагдаж,ёстой
л хvн болгоны нvvр царай адилгvй амьд
юм шиг харагдана.Цэрэг морьны жагсаал
дахь
цэргийн агтыг нэн ч уран нарийлаг,
цог жавхаатай байдлаар урлан бvтээсэн
юм байна. Эдгээр цэргийн агтын дvр
байдал vнэн юм шиг харагдах бєгєєд
хєл толгой хvзvv ташааны харьцал
нь маш тээнцvvхэн, идрvvн цог жавхаатай
харагдана.Чин улсын vеийн хvчит гайхамшигт
цэрэг ангийн хураангуй дvр болсон
цэрэг морьны жагсаалын байршуулалт
нь цэргийн жагсаалтайгаа адилхан
сvр жавхаатай.
Цэрэг
морьны жагсаалыг хэдийгээр
шавраар
бvтээсэн
|
|
|
боловч,цэрэг
морьны жагсаалын нvхэн дэхь зэр зэвсэг
нь харин бvхнээрээ дайн байлдаанд
хэрэглэдэг жинхэнэ зэвсэг аж.Цэрэг
морьны жагсаалын нvхнээс малтаж гаргасан
хэдэн арван мянган ширхэг хvрэл зэвсэг
бол эртний цэргийн зэвсгийн эрдэнэсийн
агуулах болох юм.Чин ши хуаны бунхны
баруун талаас бас хvрлээр цутгасан
хоёр том морин тэрэг малтаж гаргасан
байна.Энэхvv хоёр морин тэрэг нь цутгах
мэрэгжил юм vv аль эсгvvл гагнаж залгах
мэрэгжлээрээ онцгой гайхамшиг єндєр
тvвшэнд хvрч,Хятад улсын одоод хvрч
иртэл илрvvлсэн хамгаас эрт дээр vеийн,мєн
хамгийн том,хамгаас илvv бvрэн бvтэн
бvтэцтэй, хамгийн эртний хvрэл морин
тэрэг болох юм. Энэ морин тэргийг“хvрэл
титэм,улсын эрдэнэ” гэж нэрлэж байна.
|
|
|
Цэрэг морьны жагсаалын нгхийг єнєє
мєн цаашид малтаж байгаа болохоор
хєрсєн доорхи нэн баялаг сайхан
эрднэсийн зvйл удалгvй ирээдийд дэлхий
дахьны хvн ардтай золгох нь гарцаагvй. |
|
|
