|
Кзрийн
мянган бурхант агуй
Кзрийн мянган бурхант агуй нь Шинжиангийн Байчэн сиянаас
зvvн ємнєш жаран км зайтай уулын хормойд байрладаг.
Энэ
бол Шинжиангийн хамгийн том чулуун агуйнууд юм. Одоо номерлосон
агуй 236 байгаа бєгєєд эдгээр агуйнууд нь хоёр
км хирийн уулан хяраар тархан байрлаж байна. 1961 онд энэ агуйг
бvх Хятадын бичиг дурсгалын зvйлийг гол хамгаалах анхадагч бvлэг
байгууллагын жагсаалтад хамруулсан юм. Дvн хуангийн Мєє
го агуйн баруун талд байрладаг Кзрийн мянган бурхант агуй бол
буддын шашин Хятад оронд анх уламжлагдан орж ирэх vе хамаг эрт
цавчин бvтээсэн том чулуун агуй юм. Хамаг анх нь бараг майнай
тооллын гуравдугаар зуунаас дєрєвдvгээр зууны хооронд
нєхлєн цавчиж эхлээд, тав Зургаан зуун жил хєгжин
бадарч, манай тооллын наймдугаар зууны орчмоор доройтон буурсан
юм. Кзрийн чулуун агуй нь голдоо тулгууртай чулуун агуй, дєрвєржин
агуй, лам нарын орон байрын агуй зэргээр голлож, арван мянган
ам дєрвєлжин метр ханын зурагтай. Бас эртний Кvч улсын
шашин суртхуун, урлаг, зан vйл, хувцас хунар зэрэг талд холбогдох
их олон эрхэм нандин матриал хадгалж байна. Бурханы судрын vлгэртэй
ханын зурагт, орон нутгийн онцлог ихтэй жишvv дєрвєлжин
зурсан, хvн тєрєл олох, хувь
ерєєл
барилдах талын vлгэр хамгаас олон байгаа бєгєєд
энэ талаараа бvх Хятад оронд ч тэргvvнд орох юм. Ханын зураг дах
цєєн бус єглигийн эзэдийн хєрєг
нь, эртний баруун газрын vндэстний цєєнхийн хvн ардын
дvр байдлыг амьд юм шиг сайхан харуулж байна. Тэдний дотор бас
цєєн бус ван гvн тvшмэд сайд нар байгаа аж. Энэ чулуун
агуй дээр бас Кvч хэлэн дээр бичигдсэн vлэмжхэн бичээс хадгалж
байгаа нь vсэг бичгийн олдошгvй тvvхэн матриал болох юм. Yvнээс
гадна бас улсын нэгдvгээр зэрэгллийн маш олон бичиг дурсгалын
vзйлийг эндээс малтаж гаргасан юм. Кзрийн чулуун агуйд, Энэтхэг,
Герек, Перс болон Хятадын тєв нутгийн зэрэг газар орны урлагийн
бvтээгдэхvvнийг шингээн авч, орон нутгийн vндэстний маш их онцлогтой
Кvч маягийн урлагийн ст-лийг бvтээсэн байна. Энэ чулуун агуйд
эртний баруун хязгаар нутгийн урлагийн амжилт бvтээлийг хурамдуулан
цуглуулснаараа эх орны єн удаан тvvхтэй соёл дах гэрэл цацрангуй
нэгэн хуудас болж байгаа юм. Энэ чулуун агуй нь Хятад улс тэрчлэн
тєв Азийн олон орны буддын шашны тvvх, уран зургийн тvvх
болон эртний Кvчэ улсын нийгмийн тvvхийг судлахад чухал vнэ цэнтэй
болохоор єнгєрєгч зууны эхэнд дэлхийн олон орны
анхаарлын тєвд орж, маш олон орны бартаа хайгчид уран нарийлаг
зурж бvтээсэн vлэмжхэн ханын зураг болон шуумал хєргийг
тонон аваачсан юм. Одоод хvрч иртэл, цєєн бус ханын
зураг, шуумал хєрєг нь Герман зэрэг орны музейд хадгалж
байна. Сvрлэг vзэсгэлэнт Чортог уул нурууд болон Жамти голыг нvvрлэн
байрласан Кзрийн мянган бурхант чулуун агуйн байгалийн єнгє
vзэмж нь хосгvй vзэсгэлэнтэй. Ялмийн мод гvйлсэн мод ханаран ургаж,
асга хаднаас боргилсон “мянган нулмист булаг”буюу Чиан лэй |
|
