=============================================================================================== |
Бэй
шан уулын чулуун сийлмэл
Даа
зvv сияний хотоос хойш хоёр км-ийн зайтай
Бэй шуулан оройд байгаа чулуун сийлмэлvvдийг
Тан улсын Жин фvгийн тэргvvн он (манай
тоололын 892 оноос) цавчин сийлж эхлээд,
таван тєр тэрчлэн хоёр Сvн улсыг
єнгєртєл урьд хожид хоёр зуу
тавь гаруй жил сийлэн бvтээж, одоогийн
цар хэмжээнд хvргэжээ. Арын уул буюу
Бэй шан уулын бурхант тохойгоор тєв
Болгон, нэгэн аяга ус буюу Ий вань шvй,
аръяабалын хазуу, бурханы чихт хад
буюу Фєє эр янь, Ин пан пєє
хад болон умард суврагын хазуу-Бэй
таа пєє зэрэг таван хэсгээс бvрдэж
байна.
Бэй шан уулын бурхант тохойн олон бурханыг
ємнє хойно гэж хоёр хэсэгт хуваадаг
юм. Таван зуу орчим метр урт, шинэдийн
сар шиг энэхvv тохойд зvгийн vvр шиг хавцаг
нарийхан хоёр зуун ерэн гvнгэрваатай
агуй нvх байрлаж, тэр дотор нь арван
мянга шахам бурханы хєрєг шуумалтай.
Эдгээр
бурханы хєргvvдийг уран нарийлаг,
этгээд гоёхон бvтээснээрээ дэлхийд
алдартай. ялангуяа аръяабал бурханыг
тансаг гоч урлан бvтээснээрээ Тан улс
болон хоёр Сvн улсын чулуун сийлмэл
урлагийн дэлгэн vзvvлэх ордон гэж нэрлэгдэж
байна. Оюун
билэгт онгон тэргийн чулуун агуй дахь
чулуун сийлмэлvvд бол ёстой л сийлмэл
урлагийн содон бvтээлд жагсаагдах уран
сийлмэлvvд болох юм. Агуйн дунд биед
байрласан луу ороосон оюун билэгт онгон
тэрэг бол ховор нандин бvтээл болно.
Баруун хананд нь цагаан заан унасан
Гvндvvсанбуу бурханыг сийлэн бvтээжээ.
Доош харан жуумалзан инээсэн энэ бурханы
зvс царай vзэсгэлэн гоо, бие гар уран
тунсаг, махан ширхэг нь нарийлаг сайхан
байдгаараа дорнодахины Вийнас гэсэн
алдартай. Зvvн талын ханан дээр нь архиран
сэгсийсэн том чулуун арслангийн нуруун
дээр амарлангуй мєртєє бага
бодлого болж суусан Манцуушир бурханыг
сийлэн бvтээжээ. Ялангуяа зургаан моторт
аръяабал бурханыг мариалиг сайхан
мєртєє тєв Хичээнгvй дvртэй
бvтээсэн нь гайхалтай.
Зуун
хорин тавдугаар агуй дахь Сvн улсын
vед бvтээсэн эрх атган маань тоолж
байгаа аръяабал бурхан бол сахиусан
бурханы дvрийг хvний дvртэй болгон
бvтээсэн талаараа тєлєєлєгч
чанартай бvтээл юм. Нарийхан тунсаг
бие бялдартай,
тансаг сайхан хувцаслан, хувцасны
хормой нь намиран хийсч, нvд хємсєг
нvvр царайн тєлвєєс нь баяарт
байдал нууцгай илэрч, сэтгэл санааг
уймруулам хєєрхєн царайлаг
байдаг болохоор хvмvvс энэ бурхныг
“гоё”
бурхан
гэж нэрлэдэг байна. Манай орны эртний
vеийн сийлмэл урлагийн содон мэргжлийг
энэ сийлмэлд бvрэн харуулж байгаа
юм.
Зуун
гучин зургадугаар номерт агуй-даруй
номын хvрдэт, бурхан судрын агуй бол
нэн ч манай орны Сvн улсын vеийн чулуун
сийлмэлvvдийн доторхи дээд урь мэргжлийг
харуулсан vлгэр жишээ бvтээлvvд болох
юм. Энэ агуйн чулуун сийлмэл бvтээлээр
дамжин, аръяабал бурхны ариун гоо
нvvр царай, жавар салхи vзээгvй, ертєнцийн
тоосноос зайдуу тєлв Тєвшнийг
харуулсан нь ёстой гайхалтай. Энэ
агуйн бvтээлийг ертєнцийн хvмvvс:
“чулуун агуйн урлагийн титам дээрэх
гэрэлт сувд”
гэж нэрлэж байна. |
