|
|
Тєвдийн
єєртєє засах район |
=============================================================================================== |
|
|
Яалун
голын
алдарт
vзэмжит
район
Яалун
голын
vзэмжит
район
нь
Тєвдийн
єєртєє
засах
районы
уулын
ємнєх
нутаг-Шан
нан
районы
ємнє
хэсэгт
байрлаж
байна.
Энэ
бол
Тєвд
vндэстний
vvсэн
хєгжсєн
нутаг
юм.
Энд
мєнгєн
дуулгат
мєнх
цаст
уул
сарьдаг,
мурилзан
тахирласан
мєсєн
гол,
элбэг
ургацат
таван
|
|
|
|
|
тариа,
нэлийн
цэлгэрсэн
євс
бэлчээр,
гол
мєрний
харгиа
цээл,
номин
цэлгэр
хєндий
жалга,
эрт
дээр
vеийн
хvн
тєрєлхтний
соёл
иргэншлийг
харуулсан
соёлын
буурь
болон
vндэстний
цєєнхийн
євєрмєц
зан
vйл
зэрэг
нь
Тєвд
нутгийн
дархан
нууцгай,
бор
боровжуун,
vзэсгэлэн
сайхан
єнгє
vзэмжийг
бvрэлдvvлсэн
байна.
Энэ
нутагт
эх
байгалиас
заяасан
ургамлын
баялаг
євтєй
тєдийгvй
газрын
байц
нь
далай
тєвшнєєс
дээш
єргєгдєх
єндрийн
хэмжээ
нь
нэмэгдэхийн
хирээр
ургамлын
бvрхцийн
тархалт
нь
ч
хувирах
юм.
Тєвдийн
хамаг
эртний
ордон-Юнбvлакан
ордон,
Тєвдийн
хамаг
анхны
сvм
хийд-Сан
еэ
хийд,
бvх
Хятадын
бичиг
дурсгалын
зvйлийг
гол
хамгаалахбайгууллага
- Чан
жvv
хийд
болон
Тєвд |
|
|
|
|
вангийн
бунхан
зэрэг
эртний
барилга
алдарт
vзэмж
бvгд
энэ
нутагт
байрлаж
байна.
Сан
юань
хийдийг
мєн
Сан
ие
хийд
гэж
нэрлэх
юм.
Тан
улсын
vед
байгуулсан
Сан
ие
хийд
бол
Тєвдийн
лам
нарын
сахил
авсан
анхны
хийд
болохоор
єргєн
олон
сvжигтэн
нар
энэ
хийдээ
Тєвдийн
олон
сvм
хийдийн
дээдэс
гэж
хvндэтгэж
явдаг.
Сvvлээр
нь
уг
хийдийг
Тєвдийн
буддын
шашны
Нин
маагийн
бvлэг
- улааны
шашны
тєв
хийд
болгосон
юм.
Сан
ие
хийд
бол
Тєвдийн
эртний
барилгын
доторхи
хамгаас
онцлогтой
байгуулсан
сvм
хийдийн
барилга
юм.
Энэ
хийдийг
Энэтхэгийн
алдарт
Удандабvри
хийдийн
загварыг
дууриалган,
бурхны
судар
дахь
дэлхий
ертєнцийн
бvрэлдэн
бий
болсон
тухай
зургийн
тайлбарыг
vндэслэн
барилгаа
байрлуулжээ.
Сан
ие
хийдийн
эргэн
тойрноор |
|
|
байгуулсан
нэг
км
илvv
урт
дугараг
хэрэм
нь
бурхны
сударт
тэмдэглэж
байгаа
хvрээ
уулын
бэлэг
тэмдэг
болж,
дугараг
хэрмийн
тєв
дунд
сэхvийн
сvндэрлэж
байгаа
Y цзэ
том
дуган
нь
бурхны
сударт
тэмдэглэж
байгаа
сvмбэр
уулын
бэлэг
тэмдэг
болж
байна.
Иймээс
Сан
юань
хийдийг
хvмvvс
“уул
шиг
хийд,
хийд
шиг
уулаа
“ гэж
залбирдаг.
Гурван
давхарлагт
Y цзэ
дуганы
давхар
болгон
нь
єєр
єєрийн
онцлогтой.
Том
дуганы
дєрвєн
єнцєгт
улаан,
цагаан,
ногоон,
хар
дєрвєн
єнгийн
дєрвєн
суврагатай.
Энэ дєрвєн |
|
|
суврага
нь
сvмбэр
уулын
дєрвєн
талд
саатан,
хvн
тєрєлхтний
vйл
хэргийг
заан
жолоодож
байгаа
дєрвєн
махранзын
бэлэг
тэмдэг
болж
байна.
Том
дуганы
эргэн
тойрноор
байрласан
арван
хоёр
бурханы
дуган
нь
сvмбэр
уулын
дєрвєн
талаар
цалгилсан
сvvн
далайд
байгаа
дєрвєн
их
тив,
найман
бага
тивийн
бэлэг
тэмдэг
болж
байна.
Том
дуганы
зvvн
ємнє
талд
байрласан
том
цагаан
суврагын
|
|
|
|
|
эргэн
тойрноор
зуун
найман
уулын
суврагатай.
Том
дуганыг
тойруулан
байгуулсан
хэрмэн
дээр,
нэг
метр
алслах
бvр
нэг
улаан
суврага
байх
болохоор
ёстой
л
энэ
хийдийг
сувраган
шугуй
гэж
нэрлэж
болох
юм.
Эрт
дээр
vед
Сан
юань
хийдийг
мянган
суврагат
хийд
гэж
нэрлэж
байсан
юм
гэнээ.
Яа
лун
голын
vзэмжит
районыг
1988 онд
улсын
зэрэгллийн
гол
хамгаалах
vзэмжит
район
болгосон
юм. |
|
|
|
Жашлунбуу
хийд
Жашлунбуу
хийднь
щигааз
хотын
ємнєх Ниср
уулын
хормойд байрлаж байна.
Жашлунбуу
хийдийн
нэрийг
Тєвдутгаар
нь
тайлбар
хийвэл
єлзийт
сvмбэр
уул
гэсэн
vг
юм
байна.
Энэ
хийдийг
Жэнтvнгийн
арван хоёрдугаар
онд
(1447
он)
Тєвдийн
буддын шашны
Гэлvvва
бvлэг,
єєрєєр
хэлвэл
шарын
шашныг
vvсгэгч
Цункааваагийн
шавь
анхдугаар
дvрийн
далайлам
Гэндэн
жуваа байгуулсанюм.
Энэ
хийд бол
Тєвдийн
умард
нутгийн хамгийн том
хийд
боло хбєгєєд Банчин богдын
морилон саатдаг
газар
юм.
Далай
ламын Будлаа ордноос
дутахгvй
сvрлэг
vзэмжтэй
энэ |
|
|
хийдийгдєрєвдvгээр
дvрийн
Банчинаас
хойших
дvр
дvрийн
Банчин
богд
шашны
болон
улс
тєрийн
vйл
ажиллагаа
явуулах
тєв
болгосоор
ирсэн
байна.
Єндєр
сvрлэг
алтан
дээвэрт
Жашлунбуу
хийд
уулыг
тvшин
усны
хєвєєнд
байрладаг.
Гадуураа
хотын
хэрэмтэй
уг
хийд
нь
гурван
зуун
мянган
хавтгай
дєрвєлжин
метр
талбайтай.
Бvх
Жашлунбуу
хийд
нь
Тоосанлин,Сиаз,
Жикан,
Ааваа
зэрэг
дєрвєн
расанд
хуваагдах
бєгєєд
хэдэн
арван
дугантай.
Дуган
дотор
нь
уран
нарийлаг,
олон
янзын
хэв
Стельтэй
ханын
зурагтай.
Yvнээс
гадна
энэ
хийдэд
дvр
дvрийн
Банчин
богдын
шарилын
суврагыг
тахиж
байна.
Мєнгєєр
ороож,
янз
болгоны
эрдэнийн
чулуу
шигтгэсэн
эдгээр
шарилын
суврагаас
алтан
гэрэл
цацран
харагдах
юм.
Жашлунбуу
хийдэд
бурхны
хєрєг,
танкаа
зураг,
хатгамал
уран
бvтээл
тэрчлэн
уран
нарийн
хийцтэй
ховор
нандин
тєрєл
бvрийн
сувд
эрдэнэ,
тахилгын
сав,
шаазан
эдлэл
зэргийг
маш
их
хадгалж
байна.
Бичиг
дурсгалын
зvйлд
нь
мєн
Мин
Чин
хоёр
гvрний
хаадын
соёрхсон
маш
олон
алт
мєнгє
хаш
эрдэнийн
тамга
єргємжлєлт
зарлиг
бичиг
зэрэг
байгаа
нь
Тєвдийн
эртний
соёл
болон
Тєвд
Хятад
vндэстний
харилцаа
холбооны
тvvхийг
судлах
чухал
материал
болж
байна. |
|
|