|
|
| |
Юнь нань
муж
|
=============================================================================================== |
| |
| |
Тэн
чvнгийн галт уулны vзэмжит район
Тэн
чvнгийн газрын халууны галт уулны
vзэмжит район нь Юнь нан мужийн баруун
ємнєд хилийн нутагт байрладаг
юм. 1994 онд энэ галт уулын нутгийг улсын
зэрэглэлийн гол хамгаалах vзэмжийн
район болгожээ. Энэ галт уулын район
нь нийт 129,9 хавтгай дєрвєлжин
км талбайтай. Гол vзэмжийн чигvvд нь
гэвэл : Тэн чvнгийн халуун далай-халуун
рашаан, Тэн чvнгийн галт уулууд, Юнь
фэн шан уул эдгээр болно. |
|
| |
|
|
Тнэ
чvнгийн халуун далай нь Тэн чvн сияний
хотоос ємнєш арван хоёр км зайтай
Цао тан хээ голын хєндийд байрладаг
юм. Энэ халуун далай нийт найман ам
дєрвєлжин км талбайтай. Хєрсєн
дороос баагин гарч байгаа халуун уурын
vзэмжээрээ ертєнцєд алдаршиж,
маш олон vзэмж нь Хятад даяарт ховорхон
байдаг юм.Энд халуун уур хєрснєєс
цоргин гарсан нvх олон байна.Бас зарим
газраас нь халуун уур бургилж, халуун
булаг ундарч, |
|
| |
сvрчиж байгаа бєгєєд хорт
хийтэй нvх ч нэлээд олон байна. Бас
халуун булаг ундарч, халуун булгийн
усны хvрхрээ зэрэг зургаан vзэмжтэй.
Энд ирсэн жуулчид ямар ямар vзэмжтэй
нь танилцах ёстой тухай танилцуулбал
ийм байна: Yзэмжийн булаг-Жин чуань,
сувдын хэлхээ- |
|
| |
Жэн
жvv чуань, Зао тан хээ голын хvрхрээ,
мэлхийн ам-Ха маа зvй, илчийн баялагт
газар-Рээ фv ди, сахиулсны бие ариутгах
булаг-Шиан рэн зао тан, хэнгэргэн дуут
булаг-Гv мин чуань, сувдын хэлхээт
булаг-Жэн жvv чуань, нvдний шил хэлбэрт
булаг-Ян жин чуань, vрийн хутаг заяагч-Хуай
тай жин худаг, сувд ємхсэн халуун
булгийн луу-Рээ лvн бао жvv, буцалсан
устай тогоо-Да гvн гєє булаг,
жигvvртэн шувууг согтоогч худаг-Зvй
ниао жин худаг эдгээр нь янз янзын
хачин сайхан vзэмжтэй байдаг юм. Тэр
дундаа буцалсан тогоо гэсэн нэртэй
тэрхvv булаг хамгаас гайхалтай. |
|
|
|
| |
Энэхvv
буцалсан тогоо гэсэн нэртэй
халуун булаг нь 6,12 метр диаметртэй,
нэг метр хагас гvн, халуун ус
ас дээшээ 0,3 метр оргилж, 96 градос
халуун буцлам ус дээш оргилохдоо
цагаан манан татаж, халуун уур
нь тэнгэрт тултал савсаад, хэдэн
км алсаас манран харагдах нь
ёстой гайхалтай. Иймээс нутгийн
хvмvvс энэхvv халуун булгаа”тvлээ
мод тvлж байхгvй атлаа єдєржин
шєнєжин vргэлж буцлаж байдаг
том чулуун тогоо”гэж дvрслэн
ярьдаг юм. Мин гvрний vеийн геологийн
эрдэмтэн Шvй шиа кээ энэ нутгаар
шинжилгээ хийж явахдаа,”энэ
уулын хєндийг алсаас бараалахад
зvvн баруун талын хэд хэдэн газраас
цагаан манан татаж, хаяа дээш
боргилохоор нь тvймрийн утаа
чюм vv гэж саналаа”гэж бичсэн
юм. Тэгэх мєртєє энэ
халуун тогооны булгийн ус нь
цэвэр тунгалаг, багб шорвог,
зєєлєн байдгийн дээр
хvний биеийн эрvvл мэндэд тустай
олон зvйлийн бичил элемент агуулагдаж
байдгаараа рашаалан угааж, євчин
эмгэг эмчлэх аятай сайхан газар
юм. |
Тэн
чvнгийн галт уулууд Хэн дуань
шан уулын ємнє сэжvvрийн
Гао ли гvн шан уулын баруун талд
нь байрладаг юм. Энэ бол манай
оронд байгаа шинэ галвын дєрєвдєгч
галвын хамгийн нийтлэг дvртэй
галт уул юм. Хятадын дєрвєн
том галт уулын нэг юм. Энд ерэн
долоон галт уултай. Тэдгээрийн
дотроос бvтэн амтай, vзэн сонирхох
vэ цэнэтэй галт уул хорин хоёр
байна. Геологийн бvтэц нь онцгой
байдгийн улмаар, галт уулын шовгор
орой,галт уулын уусмал агуй,
хайлшит тавцан, галт уулаас бvтсэн
суман хэлбэрт хад, галт уулын
амсарт тогтсон нуур, хvрхрээ,
багана зэрэг хачин хачин vзэмжvvд
энд тэнд тархан байрлаж, арван
уулын ес нь толгойгvй хачин гайхалт
газрын гадаргийн vзэмжийг бvрэлдvvлсэн
байна. Мин гvрний vеийн геологийн
эрдэмтэн энэ газраар шинжилгээ
хийж явахдаа Тэн чvнгийн галт
уулыг амьдлаг сайхан vг vсгээр
дvрслэн бичсэн юм. Тэн чvнгийн
галт уул нь ауга том, нэг газарт
тєвлєрєн байрлаж байдаг
тєдийгvй янз янзын онцлогтой,
хэлбэр тєрх нь хачин жигтэй,
галт уулын амсар нь бvтэн сайн
байдгаараа бvх Хятад даяарт нэг
номерт жагсаагдах юм. Энэ галт
уулууд нь эх байгалийн хєдєлгєєний
дархан нууцхай тvvхийг тэмдэглэж
байдгаараа галт улын музей гэсэн
алдартай.тэр ч мєртєє
аялан жуулчлах, шинжлэх ухааны
судалгаа хийх аятай сайхан газар
юм. Эдгээр олон галт уулуудын
дотроос |
|
|
| |
|
|
|
Да кvн шан уул, Хэй кvн шан уул, Цэн
зи лєv шан, Туань шан уул, Ма ан
шан уул, Да ин шан уул зэрэг уулны
байгалийн vзэмж нь нэн ч сvрлэг vзэмжтэй.
Эдгээр уулууд эгч єндєр байдгаараа
хайлшин хадны vзмэр шиг гоёхон. |
|
Эдгээр
галт уулын газар болгонд нь алаг
цэцгэс мяралзан дэлгэрч, vзэсгэлэнт
гоо гvнж мэт харсан бvхний сэтгэлийг
татаж, эх байгалиас заяасан vзэсгэлэнт
тєрхєє ертєнцийн хvмvст
гайхуулна. |
|
|
| |
Юн фэн шан уул хотоос хойш 50 км зайтай
Рvй диань нуурын ємнє эргэд байрладаг.
Энэ уул хойноос урагш сунан vргэлжилж,
гол оргил нь эгч босч, хулсан соёо тэнгэрийг
багандасан шиг харагдана. Энэ уул далайн
тєвшнєєс 2450 метр єндєрт
єргєгдєж, харьцангуй єндрийн
хэмжээ нь 650 метр байна. Уулын хярын
хадны энгэрийн алган чинээхэн газарт
Мин гvрний Чvн жэний долдугаар онд. манай
тооллын 1632 онд байгуулсан Юнь фэн си
хийд сvндэрлэж, хоёр талд нь ёроолгvй
хар хавцал нэтийгээд, сvмийн дугануудын
тал нь хєндий єргєгдєж, тал
нь тулгууртай тогтож, ёстой айдас тєрvvлнэ.
Энэ хийд 1190 хавтгай дєрвєлжин
метр талбайтай. Уулын бэлээс нь утаа
униар суунаглан маш vзэсгэлэнтэй. Жуулчид
мурилзан тахирласан 2685 дэгтэр чулуун
шатаар явж сая уулын оройд гарна. Зарим
нь бас асха хадыг нєхлєж гаргасан
шатаар давж, тємєр гинжинд дvvжлэгдэн
байж сая уулын оройд гарна. Тийм болохоор
ууланд гарахад гурван нугалаат vvлэн
шатаар хєлєглєсєн шиг бэрх
бартаатай гэж жуулчдын ярьдаг нь буруугvй.
Хурмастын хаалга гэсэн Тиан мэн хаалгаар
дотогш хийдэд орвол бурхан тахисан
хоёр дуган хойно хойноосоо залган байрласан
харагдана. Хаш хааны дуган буюу Юй хуан
диан дуганы гадна зогсож алсыг баралахад
Гао ли гvн уулын цаст оргил, єн шимлэг
тэгш тал, айл тосгон гол горхи нvдэнд
илхэнтодорно. Уул уулын завсраар хачин
жигтэй хад чулуу архайлцан, євгєн
нарсаар дvvрсэн номин ногоон ойн далайд
алаг цэцэг мяралзан дэлгэрч, аршын
оронд хvрчхэсэн ч юм vv гэж
бодогдуулна. |
|
|
